Farklı dozlarda uygulanan azot ve çinkonun rezene (Foeniculum vulgare Mill. var. dulce)`de verim ve verim ögeleri üzerine etkisi

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi FARKLI DOZLARDA UYGULANAN AZOT VE ÇİNKO'NUN REZENE ( Foenicilum vulgare Mili. var. </«/ce)'DE VERİM VE VERİM ÖĞELERİ ÜZERİNE ETKİSİ Nilüfer YILDIRIM Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Yrd.Doç.Dr. Yüksel KAN 2005, 36 Sayfa Jüri : Doç.Dr. Murat KARTAL Yrd.Doç.Dr. Yüksel KAN Yrd.Doç.Dr. Özden ÖZTÜRK Bu çalışma, Konya ekolojik koşullarında 2003 yılında rezeneye uygulanan farklı azot ve çinko dozlarının verim ve verim öğelerine etkilerini araştırmak amacıyla Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Araştırma ve Uygulama Çifliğinde yürütülmüştür. Deneme, dört farklı azot (0,5,10 ve 15 kg/da N) ve dört farklı çinko dozu (0,250,500 ve 750 gr/da Zn) uygulanarak `Tesadüf Parsellerinde Faktöriyel` deneme desenine göre kurulmuştur. Bu çalışmada tohumverimi 13.7-25.4 kg/da, uçucu yağ oram %2.9-3.2 ve uçucu yağ verimi 0.4-0.7 kg/da arasında değişmiştir. Uçucu yağ bileşenlerinden trans-anetol %60.6-87.0, anisaldehit %6.1-21.3, metil kavikol %3.2-11.7, oc- fenkon %0.7-3.2, limonen %0.3-2.5, karvon %0.3-1.0 ve (Z) - anetol %0.2-0.9 aralığında değişim göstermiştir. Diğer karakterlere ait ortalama değerler şu şekilde olmuştur; çıkış süresi 17.3-24.0 gün, bitki boyu 51.7-64.0cm, bitki basma tohum verimi 0.8-1. 7g, bin tohum ağırlığı 8.0-9.2g, bitki basma dal sayısı 3.1-4.8 adet, bitki başına tohum sayısı 98.80-193.66 adet ve hasat indeksi % 3.4-7.9 olmuştur. En yüksek tohum verimi azot ve çinkonun uygulanmadığı kontrol parsellerin (25.4kg/da)'den elde edilirken, en düşük tohum verimi en yüksek gübre dozu olan 15 kg/da azot ve 750g/da çinko uygulaması (13.7kg/da)'ndan elde edilmiştir. Uçucu yağ oram ise 15kg/da azot ve 500g/da çinko uygulamasından (%3.2) en yüksek oranda elde edilirken, en düşük uçucu yağ oram 5kg/da azot 500gr/da çinko uygulamasından (%2.9) elde edilmiştir. Uçucu yağ verimi ise tohum verimine bağlı olarak tohum verimi yüksek olan parsellerde daha yüksek bulunmuştur.. Anahtar Kelimeler: Rezene, Foenicilum vulgare Mili. var. dulce, gübreleme, azot, çinko, tohum verimi, uçucu yağ oram ve bileşenleri

ABSTRACT Master Thesis THE EFFECT OF NITROGEN AND ZINC APPLIED IN DIFFERENT DOZES ON YD2LD AND YD2LD COMPONENTS OF FENNEL Nilüfer YILDIRIM Selçuk University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Agronomy Supervisor: Assist. Prof. Dr. Yüksel KAN 2005, 36 Pages Jury: Assoc Prof. Dr. Murat KARTAL Assist. Prof. Dr. Yüksel KAN Assist. Prof. Dr. Özden ÖZTÜRK This research has been conducted under Konya ecological conditions to determine the effect of nitrogen and zinc applied in different doses on the yield and yield components of fermel(Foeniculum vulgare Mill var.dulce) in experimental farm of field crop department, Agriculture Faculty, Selçuk Universty, in 2003. Experiment was designed based on randomized factorial plot design with three replications of the sets nitrogen and zinc fertilizer with different doses. In this research, seed yield, essential oil rate and yield were found between 13.7-25.4 kg/da, 2.9-3.2 %, and 0.4-0.7 kg/da, respectively. Essential oil components were detected as the volumes of 60.6-87.4 % for trans-anethol, 6.1- 21.3 % for anis aldehit, 3.2-11.7 % metil kavikol, 0.7-3.2 %forfenkon, 0.3-2.5 % for limonen, 0.3-1.0 % karvon and 0.2-0.9 %Z-anethoI. Avarage values for other the characters were as fallows; sproud period is 17.3-24.0 days, lenght of plants 51.7-64.0 cm, seed yield per plant is 0.8-1.7 g, weight of thousand seed is 8.0-9.2 g, number of brunch per plant is 3.1-4.8, number of seed per plant is 98.8-193.6 and harvest index is 3.4-7.9 %. While the highest seed yield was obtained from the control group (25.4kg/da) that nitrogen and zinc has not been applied, the lowest seed yield was from the group (13.7kg/da) that received 15kg/da nitrogen and 750g/da zinc. The highest and lowest essential oil ratios were from the group of 15kg/da nitrogen, 500 g/da zinc (%3.2), and 5 kg/da nitrogen and 500 g/da zinc (%2.9), respectively. Essential oil yield was found in the plots in which seed yield was also the highest. Keys Words: Fennel, seed yield, essential oil rate and yield, nitrogen, zinc, fertilizer