Ergenlerde sanal zorbalık: Nedenlerine ilişkin algılar, duygusal tepkiler ve baş etme yöntemleri ile zorbalık statüleri arasındaki ilişkiler

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı ergenlerin sanal zorbalığın nedenlerine ilişkin düşünceleri, bu davranışlarla karşılaştıklarında gösterdikleri duygusal tepkiler ve bu davranışlarla baş etmeye yönelik çözüm önerilerini niteliksel yöntemle incelemektir.Araştırma ilköğretim ikinci kademe ve liseye devam eden ergenlerle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi 1274'ü (% 47.9) erkek, 1384'ü (% 52.1) kız olmak üzere toplam 2658 ergenden oluşmaktadır ve yaş ortalaması 14.44'tür (S= 2.08).Araştırmada Demografik Bilgi Formu ve Sanal Zorbalık Ölçeği kullanılmıştır. Bunun yanı sıra ergenlere bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımını belirlemeye yönelik sorular ile sanal zorbalığın nedenleri, bu duruma verilen duygusal tepkiler ve bu davranışlarla baş etme yolları ile ilgili üç açık uçlu soru yöneltilmiştir.Sanal zorbalığın yaygınlığı incelendiğinde örneklemin % 13.4'ünün sanal zorbalığa dahil oldukları görülmektedir. Erkekler hem daha fazla sanal zorbalığa maruz kalmakta hem de sanal zorbalık uygulamaktadırlar. İlköğretime devam eden ergenler lisedeki ergenlerden daha fazla sanal zorbalığa maruz kalmaktadır. Ayrıca erkek ergenlerin kızlardan daha fazla bilgisayar ve internetle meşgul oldukları görülmüştür.Ergenlerin açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlar MAXQDA (niteliksel veri analizi programı) ile incelenmiş; nedenler, duygusal tepkiler ve baş etme yöntemlerine ilişkin üç model oluşturulmuştur. Buna göre ergenlerin sanal zorbalığın nedenlerine ilişkin algıları zorbaya bağlı nedenler, kurbana bağlı nedenler, zorba-kurban ilişkisi, internete bağlı nedenler, belirgin bir nedenin olmaması ve kız-erkek ilişkisi olmak üzere altı temel kategoride toplanmıştır. Ergenlerin neredeyse yarısı sanal ortamda sergilenen zorbalık davranışlarının zorba kişilerden kaynaklandığını düşünmektedir. Ergenlerin sanal zorbalığa verdikleri duygusal tepkiler negatif, pozitif, nötr duygular, duygu yerine davranış bildirme ve belirgin bir duygunun olmaması şeklinde beş temel kategoriye kodlanmıştır. Duygusal tepkiler açısından örneklemin yarıya yakını negatif duygular bildirmiş ve beşte biri üzüntüyle ilişkilendirilen duyguları dile getirmişlerdir. Ergenlerin sanal zorbalıkla baş etmeye ilişkin yanıtları yapıcı yöntemler, yapıcı olmayan yöntemler, kendisinin dahil olmadığı çözümler, engellemeye gerek yok, çözümü yok-durdurulamaz ve belirgin bir çözüm yolu olmaması şeklinde altı kategoride toplanmıştır. Ergenlerin yaklaşık üçte biri yüzleşme ve uzaklaşmayı içeren yapıcı yöntemleri tercih etmişlerdir.Anahtar Kelimeler: sanal zorbalık, nedenlere yönelik algılar, duygusal tepkiler, baş etme yöntemleri, niteliksel analiz.

The main purpose of the present study is to investigate the associations among the perceptions of causal explanations, emotional reactions and coping strategies for cyberbullying in early and middle adolescence by qualitative method.A total of 2658 (47.9 % male, 52.1 % female) secondary school and high school students, between the ages of 12 and 18 (M= 14.44, S= 2.08) were included in the sample. Adolescents completed a self-report questionnaire designed to assess; the use of information and communication technology (ICT), their experiences for being victim and bully in cyber space (Cyberbullying Inventory). In addition, three open-ended questions were asked for causal explanations, emotional reactions and coping strategies.In the study, it was found that 13.4 % of the adolescents were involved in cyberbullying. Boys were more likely to be cyber bullies and cyber victims, and secondary school adolescents were more likely to report being cyber bullied. Boys were more likely to engage in ICT than girls.Three models were formed by MAXQDA (qualitative data analysis software) considering adolescents? responses. First of all, six categories were obtained for the causal explanations: (1) bully-related reasons, (2) victim-related reasons, (3) relationships between bully and victim, (4) cyber-related reasons, (5) boy-girl relationships and (6) absence of a specific reason. As a substantial result, bully-related reasons (45.15 %) were found much more frequent than victim-related reasons (1.32 %). Secondly, five categories were obtained for emotional reactions: (1) negative, (2) positive, and (3) neutral emotions, (4) reporting a behaviour rather than an emotion and (5) absence of a spesific emotion. The results revealed that almost half of the sample reported negative impacts and one fifth of them reported emotions related to sadness (e.g. upset, unhappy, dissappointed). Finally, six categories obtained for coping strategies were: (1) constructive, and (2) nonconstructive strategies, (3) general suggestions, (4) unnecessary to stop, (5) couldn?t do anything, and (6) absence of a specific strategy. As a substantial result, one third of the sample chose the constructive strategies including confrontation and distancing.Key words: cyberbullying, early and middle adolesence, causal explanations, emotional reactions, coping strategies, qualitative analysis