Farklı azot ve fosfor seviyelerinin kuru şartlarda yetiştirilen aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinin verim ve verim özellikleri üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma Ankara ekolojik koşullarında 2010 ve 2011 yıllarında Dinçer aspir çeşidiyle yürütülmüştür. Bu çalışmada azotlu gübre olarak amonyum nitrat, fosforlu gübre olarak triple superfosfat kullanılmıştır. Deneme Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede azot seviyeleri; N0=0, N1=5, N2=10, N3=15 ve N4=20 kg/da, fosfor seviyeleri ise; P0=0, P1=3, P2= 6 ve P3= 9 kg/da olarak uygulanmıştır. Bu çalışmanın amacı; aspir bitkisinde farklı fosfor ve azot seviyelerinin çıkış süresi, çiçeklenme süresi, bitki boyu, yan dal sayısı, tabla sayısı, ana tabla çapı, ana tabladaki tohum sayısı, kabuk oranı, bin tohum ağırlığı, olgunlaşma gün sayısı, hasat indeksi, dekara tohum verimi, yağ oranı ve yağ asiti bileşimleri üzerine etkisini belirlemektir.Araştırma sonuçlarına göre çıkış süresi, %50 çiçeklenme süresi, bitki boyu, yan dal sayısı, tabla sayısı, ana tabla çapı, ana tabladaki tohum sayısı, bin tohum ağırlığı, olgunlaşma gün sayısı, hasat indeksi, dekara tohum verimi ve yağ oranı araştırmanın her iki yılında da uygulamalardan istatistikî anlamda çeşitli düzeylerde ve olumlu şekilde etkilenirken, kabuk oranının etkilenmediği kaydedilmiştir. 2010 deneme yılında dekara tohum verimi 135.60-218.43 kg arasında değişmiş ve en yüksek tohum verimi P9N20 uygulamasında kaydedilmiştir. Aynı deneme yılında yağ oranı ise %21.33-27.83 arasında değişmiş ve en yüksek yağ oranı değeri P9N5 uygulamasında kaydedilmiştir. 2011 deneme yılında dekara tohum verimi 261.67-397.60 kg değişmiş ve en yüksek tohum verimi P6N15 uygulamasında kaydedilmiştir. Aynı deneme yılında yağ oranı ise %22.87-27.33 arasında değişmiş ve en yüksek yağ oranı değeri P6N15 uygulamasında kaydedilmiştir.Çalışmanın sonucundan dekara tohum verimi ve yağ oranının uygulanan fosfor ve azot dozlarından önemli düzeyde etkilendiği görülmüştür. Bu yüzden Ankara ekolojik koşullarında aspir tarımı için 6 kg/da fosfor (P2O5) ve 15 kg/da azot (NH4NO3) gübrelemesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

This study was conducted with Dinçer cultivar in Ankara ecological conditions in 2010 and 2011. As the nitrogen fertilizer the amonium nitrat and as the phosphorus fertilizer the triple super phosphate was used in this study. The experiment was established with the randomized complete block in a split plot design. Nitrogen doses are N0=0, N1=5, N2=10, N3=15 and N4=20 kg/da, phosphorus doses are P0=0, P1=3, P2= 6 and P3= 9 kg/da. The objective of this study was to determine the influence of different phosphorous and nitrogen doses on number of days to emergence, number of days to flowering, plant height, number of branches, number of heads per plant, diameter of head, number of seed per head, hull rate, 1000 seed weight, number of days to head maturity, harvest index, seed yield, crude oil ratio and fatty acid composition of safflower. According to the results of this study, in 2010 and 2011 growing period, phosphorus and nitrogen doses positively effected the number of days to emergence, number of days to flowering, plant height, number of branches, number of heads per plant, diameter of head, number of seed per head, 1000 seed weight, number of days to head maturity, harvest index, seed yield, crude oil ratio and fatty acid composition, but not effected the hull rate. In 2010 growing period, mean data for seed yield changed from 135.60 to 218.43 kg/da and the highest seed yield was obtained from P9N20 treatment. Mean data for crude oil ratio changed from 21.33% to 27.83% and the highest crude oil ratio was obtained from P9N5 treatment. In 2011 growing period, mean data for seed yield changed from 261.67 to 397.60 kg/da and the highest seed yield was obtained from P6N15 treatment. Mean data for crude oil ratio changed from 22.87% to 27.33 % and the highest crude oil ratio was obtained from P6N15 treatment. The results of the study indicated that the phosphorus and nitrogen doses had an important effect on seed yield (kg/da) and crude oil ratio (kg/da). Thus, 6 kg/da phosphorus (P2O5) and 15 kg/da nitrogen (NH4NO3) fertilization can be recommended for safflower cultivation in Ankara ecological conditions.