Politik istikrarsızlık ve makroekonomik performans ilişkisi: Türkiye örneği

Abstract

Politik faktörlerin makroekonomik değişkenler üzerinde etkili olduğu fikri yeni olmamakla birlikte konunun teorik ve uygulamalı iktisat yazınında iktisadın yöntem ve tekniklerine göre sistematik olarak tekrar ele alınması 1980'li yıllarda başlamıştır. Bu gelişme aynı zamanda iktisat ile siyaset bilimi arasındaki etkileşim sürecinin seyrini de yansıtmaktadır. Nitekim, ağırlık olarak büyüme konusunun ön planda olduğu uygulamalı çalışmalarda kullanılan politik istikrarsızlık tanım ve göstergeleri siyaset bilimi kapsamında yapılan çalışmalardan esinlenmektedir. Çok büyük ölçüde yatay kesit ve panel veriye dayanan çalışmalarda istikrarsızlığın teorik modellerin öngörülerine uygun olarak büyümeyi negatif yönde etkilediği ve enflasyonu arttırdığı, dış borç, doğrudan yabancı yatırım ve sermaye hareketleri gibi cari hesap ile yakından ilişkili değişkenler üzerinde olumsuz etkide bulunduğu yönünde bulgular elde edilmektedir. Bu çalışmanın kapsadığı Türkiye'nin 1955-2009 arasındaki 55 yıllık döneminin, içinde politik istikrarsızlığın tüm boyutlarını zaman zaman yoğun bir biçimde barındıran dönem olarak nitelendirilmesi yanlış olmayacaktır. Ekonomik performans ve başarı açısından politik istikrarın önemine çeşitli platformlarda sık sık vurgu yapılmakla birlikte konuyu Türkiye için kapsamlı bir biçimde ele alan çalışmalara pek rastlanmamaktadır. Bu çalışma anılan boşluğun doldurulması yönünde bir çaba olarak değerlendirilebilir. Bu çerçevede öncelikle veri sorunu Milliyet Gazetesi arşivi taranarak ve diğer yardımcı kaynaklardan yararlanılarak aşıldıktan sonra temel bileşenler yöntemi uygulanarak Türkiye için politik istikrarsızlık endeks(ler)i oluşturulmuştur. Yapılan EKK ve GMM tahmin sonuçları, teorik öngörülere ve uygulamalı çalışma sonuçlarına uygun olarak, politik istikrarsızlığın şiddet boyutunu yansıtan göstergeler (şiddet olayları ve üst düzey kişilere yönelik suikastler) ile politik istikrarsızlık endeksinin büyüme üzerinde negatif, enflasyonu ve cari açığı ise arttırıcı yönde anlamlı bir etkide bulunduğunu göstermektedir. Şiddet içermeyen gösterilerin anılan değişkenler üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı bulgusu elde edilirken makroekonomik göstergelerin şiddet olayları ve politik istikrarsızlık endeksi üzerindeki etkisine ilişkin bulgular ise göreli olarak daha zayıftır.

Although the idea that political factors have influence on macroeconomic outcomes is not new, the interest in the subject has revived in theoretical and applied economics literature since 1980?s. This point reflects also the process of interaction between economics and political science. Indeed the political definition and indicators used in the applied studies largely come from political science. Applied research is to a large extent carried out using cross-section or panel data. The findings of these studies show that political instability negatively effect growth while raising inflation and having a negative influence on current account related items such as external debt, capital flight from developing countries and foreign direct investment. The period of 1955-2009 for Turkey that this study covers can be characterized as a period that encompasses all forms of political instability. Although the importance of political stability in terms of economic performance and success is often emphasized on various platforms there is almost no comprehensive study that analyzes the subject for Turkey. This study can be considered as an effort to fill that gap. To accomplish the task, in the first place, the data problem is overcomed through reviewing daily Milliyet archive and using other secondary sources. In the second stage, political instability indexes are formed for Turkey by applying principal component method. The relationship between macroeconomic performance indicators (growth, inflation and current account balance) and political instability is estimated by OLS and GMM. The estimation results, which strongly confirme the theoretical expectations and findings of applied literature, show that the political instability indicators that reflect the political violence and political instability index have significant negative effect on growth while raising inflation and current account deficit. Non-violent demonstrations, on the other hand, have no significant effect on the macroeconomic performance indicators. As for the effect of the macroeconomic performance indicators on political instability relatively weaker results are obtained.