Gölova-Hacıyusuflar (Elmalı, Antalya) arasının jeolojisi

Abstract

Bu çalısma, Batı Toroslarda, Elmalı (Antalya), kuzeyinde Gökpınar, Gölova veBozhüyük kasabaları ile Karaköy, Bayındır, Gümüsyaka ve Hacıyusuflar köylerini içinealan yaklasık 280 km2'lik bir alanda yapılmıstır. Bölgede Beydagları otoktonu ile Likyanaplarına iliskin birimler izlenir. Bölgenin tektono-stratigrafik özelliklerinin, yapısaldurumunun ve jeolojik evriminin aydınlatılması ile Yesilbarak napının (Ara zon) digernaplar ile iliskisinin belirlenmesi bu çalısmanın amacını olusturur.Çalısma alanında temeli Beydagları otoktonu teskil eder. Birim, Üst Kreatse yaslı,orta-kalın tabakalı yer yer dolomitize neritik kireçtasları ile temsil olunan Beydaglarıformasyonu ile baslar. Bunu Üst Burdigaliyen-Alt Langiyen yaslı kaba kırıntılıkayaçlardan yapılı Kasaba formasyonu uyumsuz olarak örter.Beydagları otoktonu ile Likya napları arasında tektonik olarak bulunan, Tersiyeryaslı, flis benzeri çökeller Yesilbarak napı (Ara zon) olarak ayırtlanmıstır. Napların öncephesinde, kalın kırıntılı kayaçlar seklinde gelismis Yesilbarak napının en altında,konglomera ve kireçtası aratabakalı kumtası, kiltası ve silttası ardalanmasından ibaret ÜstLütesiyen- Alt Burdigaliyen yaslı Elmalı formasyonu bulunur. Bunu üzerine tektonikolarak Likya napları ön cephesinde genelde devrik konumlu, Üst Lütesiyen-Priaboniyenyaslı mikritik kireçtası, kiltası, kumtası ve killi kireçtaslarından olusmus Yavuzformasyonu gelir.nceleme alanında, Likya napları Ofiyolit altı kireçtası napı (Alt nap), Ofiyolitnapı (Orta nap) ve Ofiyolit üstü kireçtası napı (Üst nap) olmak üzere birbirinden farklıyapısal ve stratigrafik özellikler sunan birimlere ayrılmıstır. Alt nap Eskihisar grubukireçtaslarından yapılıdır. Bu grubun en altında Üst Triyas-Liyas yaslı, kristalizekireçtasları ve dolomitize kireçtaslarından yapılı Türkmentepe formasyonu yer alır. Bununivüzerine Dogger-Kretase yaslı, çörtlü kireçtası ara seviyeleri içeren kristalize ve dolomitizekireçtaslarından olusmus Gögüçayı formasyonu gelir. Eskihisar grubu üzerinde geneldetektonik olarak üst nap birimleri bulunur. Ofiyolit napı (Orta naplar), Dire olistostromu,Kızılcadag ofiyolitli melanjı, Marmaris-Yesilova Ofiyolit olistoliti ve adlandırılmamısbazalt olistolitinden olusmaktadır. Eosen yaslı Dire olistostromu konglomera, kumtası,kiltası ve silttası matriksi içersinde ofiyolitik kayaçlar ile Permiyen-Paleosen aralıgındaçökelmis karbonatlı ve kırıntılı kayaçlardan olusan olistolitler içermektedir. Bununüzerine, olusum yası Üst Senoniyen olan Kızılcadag ofiyolitli melanjı tektonik olarakgelir. Dire olistostromu içersindeki Üst Senoniyen yaslı genellikle serpantinlesmis dünitve harzburjitler Marmaris-Yesilova ofiyolit olistoliti ve Kretase yaslı spilitik bazaltlaradlandırılmamıs bazalt olistoliti olarak haritalanmıstır. Ofiyolit napını (Orta napı) tektonikolarak Gülbahar grubu ve Taskesigi formasyonu örter. Gülbahar grubu, Jura-Kretase yaslı,tabakalı çört, radyolarit ve bazik volkanik ara seviyeleri içeren çört yumrulu ve bantlımikritik kireçtaslarıyla temsil olunan Orhaniye formasyonu ile baslar. BunuMaastrihtiyen-Alt Paleosen yaslı, kiltası ve kumtası ara seviyeleri içeren çört ve kireçtasıparçalarından olusmus breslerden ibaret Yeldegirmenitepe formasyonu uyumsuz olarakörter. Gülbahar grubu üzerinde Üst Triyas-Liyas yaslı kristalize kireçtaslarından yapılıTaskesigi formasyonu tektonik olarak yer alır. nceleme alanının en genç birimlerini,Kuvaterner yaslı yamaç molozu ve alüvyonlar olusturmaktadır.Çalısma alanındaki birimleri, Alpin orojenezinin degisik evrelerinden etkilenerekkıvrımlı, ekaylı ve kırıklı yapılar kazanarak birbirleri üzerine itilmislerdir. ÜstSenoniyen'de, Ofiyolit napı ile Taskesigi formasyonu ve Gülbahar grubu bir araya gelmislerdir.Üst Senoniyen yatay hareketleri, Beydagları otoktonunun yüzlerce kilometrekuzeybatısında gerçeklesmistir. Birçok arastırmacı, Üst Senoniyen'deki bir araya gelisin,Menderes masifi kuzeyinde gerçeklestigini ileri sürmektedir. Orta Eosen baslarında biraraya gelmis olan bu kaya birimleri, tekrar yatay hareketlere sahne olmus ve bu yatayharekete, üzerledikleri ve önlerindeki kaya birimleri de katılmıs ve hep birlikte güneye vegüneydoguya tasınmıslardır. Bu evrede, bu kaya birimleri Menderes masifini asmıs veOligosen öncesi Menderes Masifi güneyine yerlesmislerdir. Bu allokton kütleler, AltLangiyen'de Beydagları otoktonu üzerinde, güney veya güneydoguya dogru büyük çaptatasınmıslardır. Bu tasınma sırasında, Beydagları otoktonu ile bu allokton kütleler arasında,Eosen-Alt Langiyen evresinde çökelmis kırıntılı kayaçlarda, bu büyük çaptaki aktarılmayakatılmıstır. Alt Langiyen'de, allokton kütlelerin yatay tasınımı tamamlanmıs ve gerekvYesilbarak napı (Ara zon) gerekse Likya napları, Beydagları otoktonunun büyükbölümünü tektonik olarak örtmüslerdir. Büyük çaptaki allokton kütlelerin yerlesimindensonra bölge bugünkü morfolojik yapısını kazanmıstır.Anahtar Kelimeler: Elmalı, Beydagları otoktonu, Likya napları, Yesilbarak napı veGülbahar grubu

The study area is located around Gökpınar, Gölova, Bozhüyük, towns andKaraköy, Bayındır, Gümüsyaka and Hacıyusuflar villages north of Elmalı (Antalya),Western Taurides. Geological mapping was carried out at a scale of 1:25.000 over a totalarea of 280 square kilometers. The primary purpose of this study was to determine thetectonostratigraphic features, structural position and geological evolution of the regionand the relationship between the Yesilbarak Nappe units and other nappes. Field studiesin the region have revealed two structurally distinct rock units namely the Beydaglarıautochthonous and the Lycian Nappes.The Beydagları autochthonous forming the base of the study area consists of theBeydagları and Kasaba formations. The upper Cretaceous Beydagları Formation consistsof dolomitized neritic limestone. It is unconformably overlain by the upper BurdigalianlowerLanghian Kasaba Formation composed of coarse grained sediments. TheBeydagları autochthonous is tectonically overlain by the Yesilbarak Nappe.In the study area, the Tertiary flyschoid sediments situated between Beydaglarıautochthonous and Lycian Nappes were mapped as the Yesilbarak Nappe and included inthe allocthonous unit. The Yesilbarak Nappe consists of two formations Elmalı andYavuz. The upper Lutetian-lower Burdigalian Elmalı Formation comprises alternatingbeds of sandstone, claystone and siltstone which interbeded with units of conglomerateand limestone. The Yavuz Formation forms the upper slice of the Yesilbarak Nappe (themedian nappe) is tectonically situated between the Elmalı Formation and the LycianNappe. It is composed of thinly to moderately bedded micritic limestone, claystone,viisandstone and clayey limestone. The Yavuz Formation is of upper Lutetian-Priabonianage and generally found as overturned in front of the Lycian Nappe.In the study area, the Lycian Nappes are divided into several structural unitsbased on different structural and stratigraphic features as lower nappe, median nappe andupper nappe. The lower nappe consists of the Eskihisar Group. This group starts with theupper Triassic-Lias Türkmentepe Formation consisting of massif-thickly beddedcrystallized limestones and dolomitized limestones. This formation is overlainconformably by the Gögüçayı Formation of Dogger-Cretacaous age. It is composed ofthickly bedded crystallized and dolomitized limestones interbedded with chertylimestones. The lower nappe unit is tectonically overlain by the median nap units. Themedian nappe unit consists of Dire olistostrome, Kızılcadag ophiolitic mélange,Marmaris-Yesilova ophiolitic olistolith and unnamed basalt olistolith. The Direolistostrome is Eocene in age and is made up of olistolithes of peridotite and similarrocks with different carbonate and clastic rocks formed in Permian-Paleocene timeinterval. The upper Senonian Kızılcadag ophiolitic mélange tectonically overlies the Direolistostrome. The median nappe unit is tectonically overlain by the Gülbahar Group. TheJurassic-Cretaceous Orhaniye Formation occurs at the base of this group. Overlying thisunconformably is the Yeldegirmenitepe Formation of Maastrichtian-lower Paleocene agewhich consists of breccias including chert and limestone fragments with interbeddedclaystone and sandstone. The calcarenite member grades vertically and laterally into theOrhaniye Formation which composed of thickly bedded limestones. The base and the topboundary of this group are both tectonic. Overlying them tectonically is the TaskesigiFormation of upper Triassic-Lias age which consists of limestones. The Quaternary inthe region is represented by colluvium and alluvium.The rock units in the study area were folded, faulted and imbricated during thedifferent phases of the Alpine Orogeny. The large portion of these rock units have beenaffected by lateral movement during the upper Senonian-middele Eocene and lowerLanghian interval. The Median Nappe, Taskesigi Formation and Gülbahar Group allcame together during the upper Senonian producing large amount of mélange andolistostrome. This event occurred hundred kilometers away from the northwest of theBeydagları autochthonous. These rock units, which came together at the beginning of themiddle Eocene, have undergone lateral movement again. All these units together withobducted by and in front of them moved to south and southwest over the MenderesviiiMassif before Oligocene. These allochthonous rock units were obducted and moved tosouth and southeast over the Beydagları autochthonous during the lower Langian time.The clastic sediments deposited between the Beydagları autochthonous and theallochthonous units during the Eocene-lower Langian interval accompanied withophiolite emplacement. At this time, large portion of the Beydagları autochthonous wastectonically overlain by the Yesilbarak Nappe (median nappe) and the Lycian Nappes.Later the region has gained its present morphological appearance.Key Words: Elmalı, Beydagları Autochthonous, Lycian Nappes, Yesilbarak Nappe andGülbahar Group.