Fransız edebiyatından yapılan ilk edebi çeviriler üzerine analitik bir uygulama (1860-1900)

Abstract

19. yüzyılda Fransız edebiyatından yapılan ilk edebi çevirileri konu alındığı bu çalışmanın amacı, bu ilk örneklerin günümüz çeviri anlayışı çerçevesinde değerlendirildiğinde tam birer çeviri sayılıp sayılamayacaklarını, bunun dışında ise modernleşme sürecindeki Türk edebiyatının gelişimine ne gibi katkılarda bulunduklarını sorgulamaktır. Tezin giriş bölümünde, konunun neden ve hangi ölçütler temel alınarak sınırlandırıldığı ve tezin yazım aşamasında kullanılan yöntem ve kaynaklar hakkında bilgi verilmiştir. Tezin birinci bölümünde ise, Fransız edebiyatının 18. ve 19. yüzyıllardaki görünümü genel olarak özetlenmiştir. Buradaki amaç, inceleme bölümünde ele alınacak olan klasik, tipik ve popüler eserlerin, kendi dönem ve edebiyatları içerisindeki önem ve etkilerini açıklayabilmektir. Çalışmanın ikinci bölümü ise çeviri kuramları ve 19. yüzyıl Türk edebiyatındaki çeviri etkinliklerine ayrılmıştır. Bu başlık altında, dönemin çevirmenlerinin çeviri hakkındaki görüşlerine yer verildiği gibi, yapılan roman ve hikaye çevirilerinin listesi hazırlanmış ve buradan yola çıkarak dönemin çeviri etkinlikleri tablo ve grafikler yoluyla yorumlanmaya çalışılmıştır. Tezin son bölümü olan inceleme bölümüne gelindiğinde ise, çeviriler kaynak ve diğer çeviri eserlerle karşılaştırılarak, çevirmenin benimsediği çeviri yöntemi de göz önüne alınarak, ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Yapılan bu çalışmada, hem eski harfli Osmanlıca metinler hem de Fransız edebiyatına ait eserler kaynağından okunmuş ve karşılaştırmalı edebiyat bilimi ile çeviribilimin kuramları çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır

The aims of this study which is about early literary translations from French literature in 19th century, are questioning of these early examples count or does not count as a complete translation in the frame of modern sense of translation and the otherwise how they contribute to Turkish literature in the process of modernism. In the introduction of thesis, the information about how is the subject limited to which measurements and why, and the methods and sources used in the writing stage of the thesis are given. In the first part of the thesis, the general view of French literature in 18th and 19th century is summarized. The aim in here is explaining their importance and effects in their own age and own literature of classical, typical and popular writings which will be probing in the review part. In second part of this study, is placed for translation theories and translation activities in 19th Turkish literature. Under this title, either includes the comments of contemporary translators about translation and also novels and stories translated are listed, starting from this point of view, the translation activities of the era are tried to be explained by tables and graphics. In the research part which is the last part of the dissertation, translations are analyzed in detail by comparing with sources and other translated writings and regarding the translation method of the translator. In this recent study, both old Turkish and French texts were read from their original source and tried to assess in the scope of comparative literature and the theories of science of translation.