Batı Anadolu borat yataklarının jeokimyasal incelenmesi

Abstract

Batı Anadolu borat yatakları Paleojen'de başlayan ve Kuvaterner başlangıcına kadar devam eden volkanik aktivitelerin yer aldığı dönemlerde Miyosen kıta-içi playa-göl tortulları içinde depolanmıştır. Cevherleşmelerin tamamı volkanik aktivite ile ilgilidir. Batı Anadolu borat yatakları kesintili ve kesintisiz olmak üzere iki türde oluşmuştur. Bölgede Emet, Bigadiç ve Kestelek yatakları kesintili, Kırka ise kesintisiz çökelim özelliğine sahiptir. Bilinen minerallerin haricinde Bigadiç'de searlesit ve reedmergnerit Kırka'da hidrokloroborit, brianroulstonit, hilgardit-4M ve searlesit mineralleri belirlenmiştir. Bigadiç ve Kırka yataklarında ana elementlerden Ca ve Na, Kestelek ve Emet yataklarında ise Ca yerkabuğu ve andezit ortalamasına göre artış göstermiştir. Eser elementlerden Bigadiç yatağında Se, Sr, As, Sb, Mo ve Li; Kestelek yatağında Se, Sr, As, Sb, Cs, Li ve Mo; Kırka yatağında Se, Cs, Sr, Li ve As; Emet ise borat yatağında As, Se, Cs, Li, Sr, Sb ve Pb zenginleşmeleri belirlenmiştir. Konsantrasyonlarına göre Se ve Li elementlerinin B'un yanında yan ürün olarak ekonomiye kazandırılabileceği sonucuna varılabilir. Tüm yataklarda elementler birinci grup (Si, Mg, Al, Fe, K gibi) ve birinci grupla negatif korelasyon gösteren B, Ca, Na veya değişken elementlerin oluşturduğu diğer gruplar şeklindedir. Zenginleşen elementlerden Cs, Sb, Mo, Li ve Pb detritik; Se ise B ve Ca ile beraber detritik olmayan kökeni işaret etmektedir. As ve Sr da hem detritik hem de detritik olmayan kaynakla ilişkilidir. NTE dağılım diyagramlarında görülen Ce ve Eu anomalileri, yatakların yüksek oksijenli ve hidrotermal katkılı ortamda oluştuğunu ortaya koymuştur.

Borate occurences of western Anatolia were deposited in the intra-continental playa lake sediments during Miocene when the volcanic activity occurred from Paleogene to Quaternary. All mineralizations were associated with volcanic activity. Western Anatolia borate deposits were formed in two types such as continuous and discontinuous. Emet, Bigadiç and Kestelek deposits have discontinuous while Kırka has continuous deposition in the region. Except for the known minerals in Bigadiç searlesite and reedmergnerite, in Kırka hydrochloroborite, brianroulstonite, hilgardite-4M and searlesite minerals were determined. The main elements Ca and Na in Bigadiç and Kırka deposits, Ca in Kestelek and Emet deposits have increased compared with the averages of earth crust and andesite. The trace elements of Se, Sr, As, Sb, Mo and Li in Bigadiç borate deposits; Se, Sr, As, Sb, Cs, Li and Mo in Kestelek borate deposits; Se, Cs, Sr, Li and As in Kırka borate deposits; As, Se, Cs, Li, Sr, Sb and Pb in Emet borate deposits enrichments were determined. It can be concluded that based on the concentration of Se and Li elements can be gained into economical as by product, besides B. Elements in all deposits were formed as first group (Si, Mg, Al, Fe, K) and other groups negatively correlated to the first group formed by B, Ca, Na or other variable elements. Cs, Sb, Mo, Li and Pb of enriched elements indicate detrital while Se together with B and Ca indicate non-detrital origin. As and Sr were associated with both detrital and non-detrital resource. Ce and Eu anomalies observed in the REE distribution diagrams showed that deposits formed under high oxygen and contribution of hydrothermal.