Akhüyük (Ereğli-Konya) sıcak ve mineralli suların kimyasal özellikleri ve traverten çökeliminde etkili olan faktörlerin belirlenmesi

Abstract

İnceleme alanı Konya ili, Ereğli İlçesinin 9 km kuzeyinde olup yaklaşık 100 km2'lik bir alanı kapsamaktadır. Alanda temeli Oligosen yaşlı Tapır formasyonu oluşturmaktadır. Bu birimin üzerine uyumsuzlukla Kuvaterner yaşlı Alüvyon ve Traverten gelmektedir.Akhüyük sıcak ve mineralli suları Akhüyük fayı boyunca açığa çıkmaktadırlar. İnce kırık ve çatlaklar boyunca yerin derinliklerine doğru yerçekimi etkisiyle süzülen yağış suları, jeotermal gradyanla ve Kuvaterner yaşlı Karapınar volkanizmasına bağlı olarak ısınmışlardır. Isınan sular hidrostatik basınç, kılcallık, soğuk ve sıcak su arasındaki yoğunluk farkı, sudaki gazların genleşmesi vb. nedenlerle fay boyunca yükselerek yeryüzüne çıkmaktadırlar. Suların sıcaklıkları 21-280C, debileri ise 0.16 ? 0.45 lt/sn arasında değişmektedir.Akhüyük fayı boyunca yeryüzüne ulaşan sıcak ve mineralli sulardan basıncın düşmesi nedeniyle CO2 gazı uçmakta, CaCO3 çökelmektedir. Fay boyunca her iki yönde oluşan eşitli karbonat çökelimi sonucunda sivri ucu KB-GD yönünde olan traverten konisi oluşmaktadır. Traverten konisinin yüksekliği 23 m, uzunluğu 2375 m ve genişliği ise 300 m'dir.Sıcak ve mineralli suların akiferini Tapır formasyonuna ait kireçtaşları oluşturmaktadır.Sıcak ve mineralli sular kalsit, dolomit, aragonit, anhidrit ve jips minerallerine doygundur.Schoeller diyagramına göre sıcak ve mineralli sular ile kuyu suları farklı kökenlidir. ABD Tuzluluk diyagramına göre sular C4S1, C2S1, C3S1 sınıfındadır.Anahtar Kelimeler: Sıcak ve mineralli su, debi, jeotermal gradyan, traverten konisi, Akhüyük fayı, Konya.

The study area, which covers about 100 square kilometers (km2) region, is located on the 9 km north side of Ereğli in Konya province. The basement unit of the area is composed from the Oligocene aged Tapir formation. Quaternary aged alluvion and travertine unconformably overlie the basement of investigation.The thermal and mineral waters of Akhüyük rise to the surface along Akhüyük fault. Rainwater, percolating through the faults and fractures, reach the amplitute of the ground under the influence of gravity and this rainwater heat depending on the geothermal gradient and Quaternary aged Karapınar volcanism. Heated water ascending through the fault outcrop resulting from hydrostatic pressure, capillarity, difference of density between hot and cold water, gas dilatation in water, etc? Temperature of thermal and mineral water springs are 21-280C, and their flow range from 0.16 lt/sn to 0.45 lt/sn.Thermal and mineral waters outcroping through Akhüyük fault expose CO2 gas and deposit CaCO3 because of decreasing the pressure. As a result of the same carbonate deposition composed of both direction along the fault, the travertine cone comprise of such that the cusp of it is in the direction KB-GD. The height of the travertine cone is 23 m, the length of it is 2375 m and the width of it is 300 m.Aquifer of thermal and mineral waters compose of the limestones that belong to the Tapir formation.Thermal and mineral waters saturated with calcite, dolomite, aragonite, anhydrite and gypsum mineral.The origin of thermal and mineral waters and well waters are different with respect to Schoeller diagram. According to the ABD saltines diagram, waters belong to the C4S1, C2S1 and C3S1 class.Key words: Thermal and mineral water, flow, geothermal gradient, travertine cone, Akhüyük fault, Konya.