Mevsimlik tarım işçisi kadınların annelik deneyimleri: Şanlıurfa, Cihanbeyli ve Çarşamba örneğinde bir panel araştırması

Abstract

Bu araştırma mevsimlik tarım işçisi kadınların annelik deneyimlerini anlamak ve annelerin ihtiyaçlarına yönelik hizmetlerin üretilmesine katkı sağlamak amacıyla yapılmıştır. Bu genel amaç doğrultusunda araştırmada feminist yöntem kullanılmış ve panel araştırması ile yaş, medeni durum, etnik köken, çocuklarının yaşı, engelli çocuğu olup olmaması gibi farklı özellikleri olan Şanlıurfalı 12 kadınla Cihanbeyli'de (Konya), Çarşamba'da (Samsun) ve Şanlıurfa'da derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Yapılan 27 görüşmenin yanı sıra çalışmada aynı zamanda kadınların anlatılarında ortaya çıkan Şanlıurfa, Cihanbeyli ve Çarşamba'da hizmet sunan farklı alanlardan 32 kişiyle görüşme yapılmıştır. Araştırma sonucunda oluşturulan verilerin tematik analizinde MAXQDA 12. 2 programı kullanılmıştır. Gerçekleştirilen analiz sonucunda kadınların toplumsal cinsiyet rollerini içselleştirdikleri, kültürel, sosyal ve ekonomik sermayeden yoksun oldukları görülmüştür. Anneliğin klasik ataerkil düzende kadının ve ailenin statüsünü güçlendiren bir durum olmasından dolayı çocuk doğurmak kadınlar için bir zorunluluk ve varoluştur. Temelde yaşadıkları yoksulluk sorunu, annelik pratiklerini de etkilemektedir. Ailelerdeki çocuk sayısının fazla olması, çocukluktan itibaren mevsimlik işte çalışma, okuldan erken ayrılma ya da okula hiç devam edememe, erken evlilik gibi durumlar mevsimlik tarım işçisi kadınların anneliğinin, `çocuğa kendini adama, onu koruyup denetleme, eğitimiyle ilgilenme` gibi neoliberal söylemde hâkim olan annelik ideolojisinden farklı olduğunu göstermektedir. Araştırma kapsamında görüşülen kadınların temelde yoksulluk açısından deneyimlediği anneliğin, `çok çocuk` söylemleri çerçevesinde gerçekleştirilen sosyal politikalarla örtüştüğü görülmektedir. Araştırmada görüşülen çeşitli hizmet sağlayıcılar ise işçilerin anneliğini üst/orta-sınıf annelik pratikleri açısından değerlendirmekte, kadınların ihtiyaçlarını dahi karşılayamadıklarından annelikleri üzerinde düşünmediğini belirtmektedir. Araştırma sonucunda kadınların gereksinimlerinin karşılanması, toplumsal cinsiyete ilişkin farkındalığın arttırılması ve sosyal politikaların geliştirilmesi çerçevesinde öneriler geliştirilmiştir. Sunulan önerilerde kadınların güçlendirilmesi temel amaç olması gerektiğinin altı çizilmektedir. Anahtar Sözcükler: Mevsimlik tarım işçileri, feminist yöntem, panel araştırması, feminist sosyal hizmet, annelik pratikleri, yoksulluk, sosyal politika

The purpose of this study is to find out the motherhood experiences of women who are seasonal agricultural workers and contribute to the production of services for meeting mothers' needs. Within the framework of this general purpose, the feminist method was used, and in-depth interviews were carried out, through panel research, with 12 women from Şanlıurfa with different characteristics such as age, marital status, ethnic origin, children's age, and status of having or not having a disabled child in Cihanbeyli (Konya) and Çarşamba (Samsun) and Şanlıurfa. In addition to such 27 interviews, 32 people from different fields offering service in Şanlıurfa, Cihanbeyli, and Çarşamba that came out of the women's narratives were interviewed. The data obtained were subjected to thematic analysis via MAXQDA 12.2. The analysis results indicated that the females have internalized their gender roles and are deprived of cultural, social, and economic capital. Giving birth to a child is a obligation and existence for women as motherhood is considered to be strengthening the status of the woman and the family in the classical patriarchal system. The problem of poverty experienced by women affects their motherhood practices as well. The abundance of children in families, working in seasonal jobs as of childhood, leaving the school early or not attending any school, early marriage, and so on imply that the motherhood of women who are seasonal agricultural workers is different from the ideology of motherhood that is dominant in the neoliberal discourse involving `committing oneself to the child`, `protecting and controlling her/him`, and `paying attention to his/her education`. Motherhood experienced by the interviewed women mainly in association with poverty is seen to be corresponding to the social policies built upon the discourse of `more than one child`.The individuals offering various services interviewed in the study evaluated the workers' motherhood in terms of upper/middle-class motherhood practices, and stated that the women do not reflect on motherhood as they even fail to meet their own needs. Finally, it was recommended to meet women's needs, raise awareness of gender, and develop social policies. In suggestions, it was underlined that strengthening the women must be the main goal. Keywords: Seasonal agricultural workers, feminist method, panel study, feminist social work, motherhood practices, poverty, social policy.