Ekmeklik buğday (T.aestivum L.) genotiplerinde başaklanma sonrası bazı fenolojik, fizyolojik ve bitkisel özellikler ile verim, kalite unsurları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma Eskişehir'de, kuru şartlarda 2008-2009 vejetasyon yılında, tesadüf blokları deneme deseninde, 4 tekerürlü olarak yürütülmüştür. Denemede 16 kışlık ekmeklik buğday çeşidinde tane doldurma süresi (TDS) ve oranı (TDO), bayrak yaprak ayası yeşil kalma süresi (BYYKS), spad değeri ve oransal nem içeriği, bitki örtüsü sıcaklığı, bitki boyu, üst boğum arası uzunluğu, bayrak yaprak ayası boyutları, tane verimi, verim unsurları, tane protein içeriği, sedimentasyon, sertlik gibi özellikler ve bu özelliklerin birbirleri ve tane verimi ile ilişkileri incelenmiştir.Deneme tane verimi ortalaması 487 kg/da olurken, en yüksek verim Harmankaya-99 (569 kg/da), en düşük verim Ak-702 (374 kg/da) çeşidinden alınmıştır. Tane verimi üzerinde etkili en önemli özellikler BYYKS, spad değeri, başaklanma süresi ve başakta tane ağırlığı olmuştur. Yağış ve sıcaklıkların yüksek tane verimi için uygun olduğu deneme yılında incelenen özellikler içerisinde kuraklığa dayanıklılıktan çok verim potansiyeli ve stabilitesiyle ilişkili özellikler ön plana çıkmıştır.En uzun BYYKS Harmankaya-99 (507 GDG), en kısa Kate A-1 (426 GDG) çeşidinde olmuştur. Yaprakta klorofil miktarının bir göstergesi olan spad değeri en yüksek Gelibolu (61.8) en düşük Gerek-79 (48.1) çeşidinde ölçülmüştür. Başaklanma süresinin TDS üzerinde etkisi önemli olurken, BYYKS üzerinde etkisi önemli olmamıştır. Metrekarede başak sayısı ile tane verimi ve başakta tane ağırlığı olumsuz ilişkili bulunmuştur.

This study was carried out by a complete randomized block design with four replications under rainfed conditions in 2008-2009 growing season in Eskisehir. At trial, grain filling duration (GFD) and rate (GFR), flag leaf duration (FLD), spad value and relative water content , canopy temperature, plant height, peduncle length, flag leaf sizes, grain yield, yield components, grain protein content, sedimentation, hardness characteristics were determined and these characteristics were searched relationships with each other and grain yield in 16 winter bread wheat cultivars.According to the results, while average of grain yield was 487 kg/da, the highest yield was from Harmankaya-99 (569 kg/da), the lowest yield was from Ak-702 (347 kg/da). The most important components that have on grain yield was FLD, spad value, heading date and grain weight per spike. More relationship characteristics with yield potential and stability than drought resistance dominated at among characteristics that were researched in trial year which of precipitation and also temperatures about yield potential and stability came in to prominence.The longest FLD was Harmankaya-99 (507 GDD), the shortest was Kate A-1 (426 GDD). In leaves the spad value which is an indicator of chlorophyll was measured the maximum on Gelibolu (61.8) and the minimum on Gerek-79 (48.1). Affect of heading date was important for GFD, whereas it wasn?t so important for FLD. The number of spikes per square meter was negatively correlated with grain yield and grain weight per spike.