Trilye (Zeytinbağı) Ioannes Theologos (Aya Yani) Pelekete Manastırı Kilisesi

Abstract

Bithynia Bölgesi'nde, Opsikion Theması'nda yer alan Hagios Ioannes Theologos Pelekete Manastırı (Aya Yani) Kilisesi Bursa'nın (Prusa) Mudanya (Apameia) İlçesi'ne bağlı Tirilye'nin (Trigleia) yaklaşık 5 km. batısında, İmralı (Kalonymos) Adası'nın karşısında, özel mülk arazisi sınırları içerisinde bulunmaktadır.Araştırmacılar tarafından 8. yüzyıla tarihlendirilen Pelekete Manastırı Kilisesi'nin mimarisi, malzeme ve teknik, mimari plastik eserleri ve manastırın çevresindeki yapı kalıntıları çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Yapının önemi İkonoklasmus Dönemi'nde oynamış olduğu büyük rol ile birlikte bölgedeki kapalı Yunan haçı planlı kiliselerin erken örneklerinden biri olarak sayılmasıdır. Kilise birçok onarım geçirerek günümüze ulaşmış ancak bugün haraptır.Çalışmamızın temel amacı bir Bizans dönemi yapısının mimari açıdan tanıtılması, belgelenmesi ve benzer plan özelliği gösteren diğer yapılarla karşılaştırarak yapının Bizans mimarisi içindeki yeri ve önemini saptamaktır. Kilisede saptanabilen sorunlar ortaya koyularak yapıdaki mimari öğeler yardımıyla bu sorunlara çözüm önerileri getirilmiştir. Yapıyla ilgili günümüze dek ayrıntılı bir çalışma yapılmamış ve yeterince araştırılmamıştır. Kilisenin daha önceden rölöve ve restitüsyon çalışmaları yapılmadığından yapının plan, kesitleri, cephe, mimari plastik eserler ve keşiş mağarasının kesit ve çizimleri yapılmış, günümüzdeki durumu fotoğraflarla belgelenerek kilisenin yapı malzemesinin laboratuar analizleri yapılmıştır.Anahtar SözcüklerPelekete Manastırı Kilisesi, Hagios Ioannes Theologos, Aya Yani, Bursa, Mudanya, Tirilye, İkonoklasmus, Kapalı Yunan Haçı Planı, Bizans.

The Church of Hagios Ioannes Theologos Pelekete Monastery (Aya Yani) in the Opsikion Thema in the Bithynia Region, is located approximately 5 km. west from Tirilye (Trigleia), connected to the district Mudanya (Apameia) of the province Bursa (Prousa), opposite from the Imralı (Kalonymos) Island and lies within private property land boundaries. The architecture, materials and techniques, architectural plastic works and building remains around the Pelekete Monastery Church, which has been dated by researched to the 8th century, constitutes the subject of our work. Together with the big role, the monastery played during the Iconoclasm period, it is also one of the earliest examples of the closed Greek cross church in the region. The church has reached the present time through many repairs and lies in ruins today.The main purpose of our study is to introduce and document the structure of the Byzantine period in an architectural way, compare it to other similar structures and determine the importance of the structure within the Byzantine architecture. Problems that can be detected in the church are revealed and solutions for these problems are proposed with the help of architectural items in the building. No detailed study on the structure has been carried out until today and it hasn't been sufficiently investigated. Since construction and restitution studies have not been carried out previously, sections and drawings of the plans, sections, facades, architectural plastic works and the monk's cave have been. The present situation was documented with photographs and the building materials of the church have been analyzed in laboratories.Key WordsThe Church of Pelekete Monastery, Hagios Ioannes Theologos, Aya Yani, Bursa, Mudanya, Tirilye, Iconoclasm, Cross in Square Plan Type, Byzans.