Uzun süreli bakım hizmetleri sunumunda kalite algısı: Alzheimer hastalığı özelinde nitel bir çalışma

Abstract

Uzun süreli bakım (USB) hizmetlerinde kalite, hizmet alan için yaşamsal önem arz etmektedir. Bakım hizmeti alan yaşlıların sayısı, dünyadaki demografik değişime uygun olarak artmaktadır. Bakım ihtiyacı olan yaşlılardan Alzheimer hastaları gibi mental bozukluğa, geriliğe ya da hastalığa sahip bireylerin, nüfustaki oranları artmaktadır. Bu grupların, özel yaklaşımlarla bakım ihtiyacının giderilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Alzheimer hastaları istek, ihtiyaç ve memnuniyetlerini aktarmada güçlük çekmektedir. Dolayısıyla bu kişilere bakım verenlerin inisiyatifinde bakım kalitesi gelişmektedir. Bu araştırmada, bakım verenlerin ve bakım hizmetleri kalite standartları belirleyenlerin algısına dayalı olarak `iyi bakım` tanımlamak istenmiştir. Bakım hizmetlerine ait literatürde evde veya kurumda, yakınların (enformel) ya da profesyonellerin (formel) sürdürülebilir finansman ile kaliteli bakım hizmetlerini vermesinin, USB sistemini oluşturan ana unsurlar olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca USB hizmetleri, kaliteyi sağlık hizmetlerinde tanımlayan kavramlardan (bireye özgü hizmet, sunum, etkililik, güvenirlik, sağlık ve bakım hizmetlerinin koordinasyonu gibi) ödünç alındığı görülmüştür. Yapılan bu çalışmada, USB hizmetlerinin kendine ait bir iç dinamiği olduğu, bu nedenle de bakım hizmetlerinde kapasitenin geliştirilmesi için bu alana ait kalite kavramlarının oluşturulması gerekliliği üzerinde durulmuştur. Alzheimer hastalarının yaşam kalitelerini yükseltmek amacıyla adımlar atılması için `iyi bakım`ın nasıl algılandığı öğrenilmek istenmiştir. Bu nedenle tezde katılımcıların algılarını öğrenmek için nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır, Araştırmada, amaçlı örneklem yöntemi ile seçilen katılımcılarla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Katılımcıların, kodlanarak, iyi bakım algısına ilişkin duygu ve düşüncelerinden veriler derlenmiştir. Sonuç olarak, Alzheimer hastaları için `iyi bakım`ı tanımlayan; hasta değerlerine saygı, etkililik, güvenlik, koordinasyon, mahremiyet, bakım verenin tutumu, değerler, iletişim, inisiyatif kullanma, sorumluluk alma, özveride bulunma, sakinleştirme, ikna etme, empati kurma gibi özgün kalite kavramları ve ögeleri bulunmuştur. Ayrıca Alzheimer hastalarına bakım verenler, bakımda bilgi iletişim teknolojileri kullanımı ve tükenmişlik / çaresizlik konularına dikkat çekmişlerdir. Araştırmada, Donabedian'ın sağlık hizmetlerinde kaliteyi tanımlayan kavramlarının, bakım hizmetlerinde geçerli olduğu lakin faklı algılandığı görülmüştür. Bu kavramlardan; güvenlik kadar güven hissinin oluşturulması, kurumlar ve hizmetler arasındaki koordinasyonun dışında bakım hizmeti verenler arasında hizmetin devamlılığının sağlanması, bireye özel bakım yaklaşımının yaşanmışlığa özgün tasarlanması gibi farklı anlam yüklendiği anlaşılmıştır. Tezde, Alzheimer hastalarının yaşam kalitelerinin artırılması için USB hizmetlerinin bir sistem olarak kabul edilmesi ve iyi bakım için özgün kavram / yaklaşımların olması gerekliliği sonucuna varılmıştır.

Quality is vital for those who takes long term care(LTC) in long-term care services. The number of the elders who takes care service is suitably increasing in terms of the demographic change. The rate of individuals with mental disorder, retardation or disease, such as Alzheimer's patients, who are necessarily in need of care, increases in the population. It is obvious the necessity of providing the care of those who needs with special approaches. There is a difficulty in expressing wishes, needs and satisfaction in Alzheimer's disease. Therefore, the quality of care depends on the caregiver's preference. In this study, it was aimed to define good care based on the perception of caregivers and care services quality standards for good care. In the literature on care services, it has been understood that the provision of quality care services by relatives (informel) or professionals (formel) and sustainable financing and quality are the main elements that constitute the LTC system. In addition, it has been seen that LTC services borrow quality from concepts defining quality in health services (such as individual service, presentation, effectiveness, reliability, coordination of health and care services). In this study, it is emphasized that USB services have an inherent internal dynamics, and therefore, It is necessary to establish quality concepts to develop capacity in maintenance services. It was aimed to learn how good care is perceived to take steps to improve the quality of l Alzheimer's patients' life. That's why, qualitative research method is used to learn the perceptions of the participants. In the research, It is used in-depth interviews and purposeful sampling method. Data are collected from the participants' feelings and thoughts about good care perception by using coding method. In conclusion,It is found that the quality concepts and elements as defined the good care for Alzheimer's patients, are respect for the patient values, effectiveness, security, coordination, privacy, caregiver attitude, values, communication, using initiative, taking responsibility, making self-sacrifice, calming, persuading, empathy. Also, caregivers of Alzehimer patients, point out the subjects such as, information technologies and burnout / helplessness issues. In the study, it is seen that the concepts defining quality in health services of Donabedian are perceived differently in the care services. There is a different sense of trust between the institutions and services, the continuity of service between the care service providers and the individual care approach in from the point of these concepts. In the thesis, it has been concluded that USB services should be considered as a system for improving the quality of life of Alzheimer's patients and original concepts / approaches for good care should be taken.