2008 kriz sonrası Türkiye ve Doğu Avrupa şirketlerinde nakit tutma belirleyicileri

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkiye'nin de içinde yer aldığı Orta ve Doğu Avrupa ülkeşirketlerinde nakit tutma dinamiklerini 2008 Küresel Krizi'nin de etkisini yansıtarakdeğerlendirmektir. Çalışmada Bulgaristan, Çekya, Estonya, Hırvatistan, Letonya,Litvanya, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Türkiye'defaaliyet gösteren borsaya kote finansal olmayan firmaların 2003-2016 yılları arasıyılsonu mali tablo verileri ile bu ülkelere ait makroekonomik değişkenlerkullanılmıştır. Nakit tutma belirleyicileri olarak ar-ge harcamaları, büyüme fırsatı,yatırım (duran varlık), firma büyüklüğü, kaldıraç, kâr payı, borç yapısı, nakit akım,nakit akım değişkenliği, net işletme sermayesi ve varlık getirisi ile enflasyon, özelsektöre sağlanan yurtiçi kredi (%), GSYH yıllık büyüme oranı, hukukun üstünlüğüendeksi ve toplam piyasa değeri kullanılmıştır. Değişkenler arası ilişki panel veriregresyon yöntemlerinden havuzlanmış, rassal ve sabit etkiler modelleri ile analizedildikten sonra; gecikmeli nakit tutma değişkeni modele dahil edilerek dinamikpanel veri oluşturulmuş ve genelleştirilmiş momentler yöntemi (GMM) ile analiztekrarlanmıştır. Bulgular, 2008 krizine kadar sürekli azalan nakit tutmaoranlarının, kriz sonrası her yıl arttığını göstermiştir. Firmaların nakit tutmaoranını açıklamada gecikmeli nakit tutma değişkeni diğer tüm değişkenlerdendaha etkilidir. Ayrıca, kriz sonrası dönem; kriz öncesi ve tüm yıllar ortalaması ilekarşılaştırıldığında firmaların hedef nakit seviyelerine ulaşma sürelerinin uzadığıgörülmektedir. Bu durum, kriz sonrasında hedef nakit seviyesine ulaşmamaliyetinin, bu nakit seviyesinde olmama maliyetine göre daha ağır bastığınınişaretidir.

This study aims to evaluate the determinants of corporate cash holding in Centraland Eastern European countries, including Turkey, by reflecting the 2008 GlobalCrisis. In the study, the year-end financial statement data of non-financial firmslisted on the stock exchange and macroeconomic variables of Bulgaria, theCzechia, Estonia, Croatia, Latvia, Lithuania, Hungary, Poland, Romania,Slovakia, Slovenia and Turkey between years 2003-2016 are used. Researchand development (R&D) expenditures, growth opportunity, tangible capitalexpenditures, firm size, leverage, dividend, debt structure, cash flow, cash flowvolatility, net working capital and return on assets with the macroeconomicvariables of inflation, domestic credit provided to private sector (%), GDP growthrate, rule of law index and total market value are used as cash holding variables.The relationship between variables was analyzed by pooled, random and fixedeffects models from panel data regression methods; the dynamic panel data wascreated by adding the lagged cash holding variable to the model and the analysiswas repeated with the generalized moments method (GMM). The findings showthat cash holding rates, which decreased continuously until the 2008 crisis,increased every year after the crisis. In explaining the cash holding ratio of firms,the lagged cash holding variable is more effective than all other variables. Inaddition, the post-crisis period; when compared to the pre-crisis and all-yearaverages, it is seen that the time period to reach the target cash levels of thefirms is prolonged. This is a sign that the cost of reaching the target cash levelafter the crisis outweighs the cost of not being at that cash level.