Eber Gölü (Afyon/Türkiye) ağır metal kirliliğinin tespiti ve bulanık mantık yöntemiyle değerlendirilmesi

Abstract

Eber Gölü konumu itibarı ile önemli sulak alanların başında gelmektedir. Göl bulunduğu yörede sulak alan niteliği taşıyan ancak gerekli tedbirler alınmazsa bu niteliğini çok kısa sürede kaybedebilecek önemli bir biyoçeşitlilik alanıdır. Akarçay havzasının tarımsal, evsel ve sanayi atıklarına maruz kalan bu nedenle de balık çeşitliliği neredeyse yok olmaya yüz tutan sığ bir sulak alanımızdır. Kritik durumu dolayısıyla araştırma alanı olarak seçtiğimiz Eber Gölü'nde durum tespitini destekleyecek şekilde belirlenen beş istasyondan Nisan 2014-Şubat 2015 tarihleri arasında mevsimsel değişimi gözlemek amacıyla su, sediment ve gölde yaşayan Carassius gibelio (Bloch, 1782) örnekleri alınmıştır. Su örneklerinden ortamlardaki ve canlı dokulardaki (kas, solungaç, karaciğer) bazı ağır metallerin (Al, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Pb, Se, Zn) konsantrasyonlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca Eber Gölü'nün su kalitesini ve trofik statüsünü belirlemek için fizikokimyasal parametrelerde araştırılmıştır. Elde edilen sonuçların değerlendirilmesinde One-Way Anova Test, Pearson Correlation Analysis, Bray-Curtis Similarity istatistik metotları kullanılmıştır. Bulunan sonuçlar ulusal ve uluslararası kalite kriterlerinde yer alan limit değerlerle karşılaştırılmıştır. Elde edilen verilere göre ağır metal düzeylerinde birikim sediment>karaciğer>solungaç>kas>su olarak tespit edilmiştir. Eber Gölü'nün trofik statüsü hiperötrofik olarak belirlenmiştir.Bu çalışmada, Eber Gölü'nün su kalitesi kontrolü, klasik yöntemle su kalite sınıflandırılmasının yanı sıra bulanık mantık ile değerlendirilmesinin yapıldığı bir indeks model kullanılmıştır. Eber Gölü su kalite parametrelerinden elde edilen bulanık mantık sonuçlarına göre su kalite indeksi %80 II. kategori, %20 ise III. kategori olarak tespit edilmiştir. Su kirlilik parametrelerinin bir bütün olarak değerlendirilmesinde bulanık mantık yöntemi bir araç olarak kullanılabilmiştir.Anahtar Kelimeler: Ağır Metal, Bulanık Mantık, Eber Gölü, Sediment, Su Kalitesi

Lake Eber is one of the most important wetland areas concerning this issue. The lake is an important biodiversity area which has the characteristics of a wetland area however if the necessary measures are not taken in a very short time it will lose this characteristic. The Akarçay basin is exposed to the agricultural, domestic and industrial waste water therefore it is a shallow wetland area where the diversity of the fishes tends to disappear completely. Due to this critical situation Lake Eber was chosen as the research area. It was aimed to determine the concentration of some heavy metals (Al, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Pb, Se, Zn) in the environment and in the living tissues (muscle, gill and liver) by taking samples from the water, sediment and from Carassius gibelio (Bloch, 1782) which is a type of fish living in the lake in order to observe the seasonal changes occurred between April 2014 and February 2015 at the five stations which were determined to support the assessment. It was also investigated in the physicochemical parameters of Eber Lake to determine water quality and trophic status. One-Way Anova Test, Pearson Correlation Analysis and the Bray-Curtis Similarity statistical methods were used during the evaluation of the obtained results. The obtained results have been compared to the limit values included within the national and international quality criteria. According to the obtained data the highest accumulation was found in the sediment, the lowest in the water while within the fish tissues the ranking was the following; liver, gill and muscle. It was determined the trofic state of the lake was hypereutrophic.As a result, according to the account of fuzzy logic between measured parameters of Eber Lake we can see that the homogeneity achieved and by calculation based on achieved an annual quality index of the output values, the quality index is 80% II. quality, 20% is a in III. quality class. Also in evaluation of water quality parameters as a whole it's thougt that fuzzy logic based index for water quality in our country.Keywords: Eber Lake, Fish Tissues. Heavy Metal, Sediment, Water,