Türkiye`de yetişen Haplophyllum sahinii o.Tugay & D.Ulukus ve H. vulcanıcum Boiss. & Heldr. türlerinin tirozinaz ve asetilkolinesteraz inhibitör etkileri üzerine araştırmalar

Abstract

Ülkemizde 'Turunçgiller' olarak bilinen Rutaceae familyasına ait Haplopyhllum türleri önemli tıbbi ve aromatik bitkilerdendir. Haplopyhllum cinsi Türkiye için 10'u endemik olmak üzere toplam 18 taksona sahiptir. Haplopyhllum türlerinin Moğolistan, ve Sudan halk hekimliğinde antipiretik olarak ve tümör tedavisinde, Suudi Arabistan ve İran'da uçuk, siğil, mide ağrısı, erizipel, diş ağrısı, cilt hastalıkları ve testis kanseri tedavisinde geleneksel kullanımı kayıtlıdır. Alzheimer hastalığı (AH) özellikle yaşlı nüfusu etkileyen, ilerleyici ve nörodejeneratif bir hastalıktır. Alzheimer hastalarının beyinlerinde asetilkolin adlı nöromediyatörün eksik olduğu saptanması nedeniyle asetilkolini hidroliz eden enzim olan asetilkolinesterazın (AChE) inhibe edilmesi yoluyla etki gösteren ilaç grubu, günümüzde en yaygın semptomatik tedavi seçeneği haline gelmiştir. Parkinson hastalığının tedavisinde yeni bir hedef olarak gösterilen ve ayrıca hiperpigmentasyon tedavisi, cilt beyazlatma, leke giderme amacıyla kullanılabilecek güvenli ve etkili tirozinaz inhibitörleri arayışı da son yıllarda önem kazanmıştır. Bu tez projesi kapsamında Türkiye'de yetişen endemik Haplophyllum sahinii O. Tugay & D. Ulukus ve Haplophyllum vulcanicum Boiss. & Heldr. türlerinin farklı kısımlarından hazırlanan etanollü ekstrelerin, AH ile ilişkili olan AChE ve bütirilkolinesteraz (BChE) ve yanı sıra tirozinaz (TYR) enzimlerine karşı inhibitör etkileri ELISA mikroplak okuyucu ile 200 µg mL-1 konsantrasyonda test edilmiştir. BChE'a karşı ekstreler orta ve önemli derecede inhibisyon gösterirken, TYR'a karşı yüksek düzeyde inhibisyon saptanmıştır. Bahsigeçen bitki türlerinin AChE, BChE ve tirozinaz enzim inhibitör etkisi ilk defa bu tez projesiyle tespit edilmiştir.

The Haplophyllum species belonging to the family of Rutaceae, known as 'Citrus' in our country, are important medicinal and aromatic plants. The Haplopyhllum genus has a total of 18 taxa, of which 10 are endemic to Turkey. The traditional use of Haplopyhllum species in the treatment of herpes, warts, stomach pain, erysipelas, dental pain, skin diseases and testicular cancer in Saudi Arabia and Iran in antipyretic and tumor treatment in Mongolian and Sudanese folk medicine. Alzheimer's disease (AD) is a progressive and neurodegenerative disease that affects the elderly population in particular. The drug group, which acts by the inhibition of acetylcholinesterase (AChE), the enzyme that hydrolyzes acetylcholine, is now the most common symptomatic treatment option because it has been found that the neurotransmitter called acetylcholine is missing in the brains of AD patients. The search for safe and effective tyrosinase inhibitors, which have been shown as a new target in the treatment of Parkinson's disease and which can also be used for hyperpigmentation therapy, skin whitening, stain removal, have gained importance in recent years. Within this thesis project, inhibitory effects of the ethanolic extracts prepared from different parts of the endemic species, e.g. Haplophyllum sahinii O. Tugay & D. Ulukus and Haplophyllum vulcanicum Boiss. & Heldr. species grown in Turkey against AChE and butyrylcholinesterase (BChE) associated with AD as well as tyrosinase (TYR) were investigated by using ELISA microplate reader at 200 μg mL-1 concentration. Although the extracts showed moderate to significant inhibition towards BChE showed a high inhibition to TYR. Enzyme inhibitory effect of the aforementioned plant species against AChE, BChE, and TYR is reported for the first time in this thesis.