Uluslararası hukukta kişilik kavramı ve uluslararası örgütlerin hukuki kişiliğinin sonuçları

Abstract

Günümüzde devletler ve uluslararası örgütler uluslararası hukukun kişileri olarak kabul edilmektedir. Ancak uluslararası hukukun ilk dönemlerinde yalnızca devletler uluslararası hukuk kişisi olarak kabul edilmekteydi. Uluslararası örgütlere hukuki kişilik atfı ise 20. yüzyılda gerçekleşmiştir. Bireyler uluslararası hukukun kişisi olmamakla birlikte uluslararası ceza yargılamaları ve insan hakları hukuku bakımından çeşitli hak ve yükümlülükleri söz konusudur. Hükümet dışı kuruluşlar ve çok uluslu şirketlerin uluslararası hukuk üzerinde etkisi son yıllarda önemli ölçüde artmıştır. Ancak bu tür oluşumlar uluslararası hukuki kişiliğe sahip değildir.Uluslararası örgütler, 19. yüzyılın sonlarında devletler arasında ticari ve ekonomik bağımlılığın artması sonucunda ortaya çıkmıştır. Uluslararası örgütler devletler tarafından kurulmuş olmalarına rağmen ayrı bir uluslararası hukuki kişiliğe sahiptir. Uluslararası örgütlerin hukuki kişiliği, Uluslararası Adalet Divanı'nın 1949 yılında BM Hizmetinde Uğranılan Cismani Zararın Tazmini Danışma Görüşü'nde kabul edilmiştir. Uluslararası hukuki kişiliğin mevcut olması uluslararası örgütün hak ve yükümlülüklere sahip olması anlamına gelir. Bu hak ve yükümlülükler andlaşma yapma yetkisi, uluslararası sorumluluk ve ayrıcalık ve bağışıklıklara sahip olma ile yakından ilişkilidir.Anahtar Sözcükler: Hukuki kişilik, uluslararası hukuki kişilik, uluslararası örgütler, uluslararası hukuk kişileri, uluslararası kamu hukuku

States and international organizations are regarded as the persons of international law nowadays. But in the first period of international law only states were recognized as an international legal person. The attribution of legal personality of international organizations eventuated in 20th century. Although individuals are not persons of intentional law, they have various rights and duties regarding to international criminal proceedings and human rights law. The effect of non-governmental organizations and multinational corporations has increased significantly in recent years. But these entities do not have international legal personality.International organizations have emerged with the increasing of commercial and economic interdependence between states in later of 19th century. Although international organizations are constituted by states, they have a separate legal personality. The legal personality of international organizations was recognized by the International Court of Justice in the Reparation for Injuries Opinion in 1949. The presence of international legal personality does mean that the international organization is capable of bearing rights and duties. These rights and duties are closely related with treaty-making power, international responsibility and privileges and immunities.Keywords: Legal personality, international legal personality, international organizations, the persons of international law, international public law