Centaurea cheirolopha (Fenzl) Wagenitz ve Centaurea lycopifolia Boiss. & Kotschy (Asteraceae) taksonlarının morfolojik, anatomik ve mikromorfolojik karakterlerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmayla, Türkiye'de yayılış gösteren Centaurea cinsine ait morfolojik olarak birbirine oldukça yakın karakterlere sahip C. lycopifolia ve C. cheirolopha taksonlarının morfolojik özellikleri revize edilip, anatomik, palinolojik ve aken mikromorfolojik özellikleri ayrıntılı olarak ortaya konulmuştur. Kapitulada yer alan fillariler ile çiçek karakterlerine ait ölçümler Türkiye Florası'ndan farklı olarak ilk kez verilmiştir. Anatomik araştırmalar, parafin yöntemi ya da bu yöntemin sonuç vermediği durumlarda el ile alınan kesitlerin kullanılmasıyla gerçekleştirilmiştir. Türlerin anatomik yapılarında, kök korteksinde C. cheirolopha'nın sklerenkimatik hücreler ihtiva etmesi ile iki türün birbirinden farklılık gösterdiği gözlemlenmiştir. Gövdelerden alınan enine kesitler, tipik dikotiledon yapısını yansıtmış olup, türlerin silindirik yapıda korteks tabakası ile kollenkimatik hücreler ihtiva ettiği tespit edilmiştir. Gövdedeki iletim demetlerinin sıra sayısı C. lycopifolia'da iki iken C. cheirolopha'da tektir. Yaprak anatomisinde mezofil dokusu her iki takson için ekvifasiyal olarak tespit edilmiştir. Midripteki iletim demet sayısı yine türler arasında farklılık göstermekte olup, C. cheirolopha'da üç, C. lycopifolia'da tektir. İncelenen türler, monad, izopolar, prolat-sferoidal ve trikolporat polen tanelerine sahiptir. Her iki takson için ekzin skülptürü skabrat-perforat olarak gözlemlenmiştir. Aken mikromorfolojisi türlerin ayrımını destekleyici karakterler ihtiva etmektedir. Araştırılan taksonların her ikisi de kahverengi-saman renkli akenlere sahip fakat C. cheirolopha'da belirgin krem çizgiler mevcuttur. Pappustaki kılçık şekillerinin taksonlar arasında açık şekilde farklılık gösterdiği gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, C. lycopifolia ve C. cheirolopha taksonlarının anatomik, palinolojik ve mikromorfolojik karakterlerinin taksonların ayrımına destek sağladığı ortaya konulmuştur.

By this study, C. lycopifolia and C. cheirolopha which is close species with their morphological characteristics, were revised their morphological properties and anatomical, palynological and achene micro morphological traits were presented in detail. The phyllaries in capitula and flower traits were given as different from Flora of Turkey for the first time. The anatomical researches have been carried out by paraffin method or using handmade sections when the paraffin method does not work. In the anatomical structures of taxa, it was observed that in cortex of roots of C. cheirolopha contains sclerenchymatic cells and that two species differed from each other. The cross sections taken from stems were reflected the typical dicot stem structure and were determined that species have cortex parenchyma with cylindrical shaped and collenchymatic cells. The rows of vascular bundles in stem are two in C. lycopifolia as one in C. cheirolopha. Mesophyll were detected as equifacial in both species in leaves. The numbers of vascular bundles in midrib are variable between studied species and were three in C. cheirolopha and one in C. lycopifolia. The studied taxa have monad, isopolar, prolet-spheroidal and tricolporate pollen grains. For two examined species, exine sculpture were observed as scabrate-perforate. Achene micromorphology contains traits which supports the discrimination of species. Both of examined species have brown-straw color achene but C. cheirolopha has also distinct cream lines. The shapes of pappus of spines were observed distinctly different in species. As a conclusion, the characteristics of anatomical, palynological and micro morphological in C. lycopifolia and C. cheirolopha have been revealed supporting the separation of species.