Konya ili tatlı su kaynaklarının hidrojeokimyasalözellikleri ve kirlenebilirliği

Abstract

Tatlı Su kaynakları Konya İli'nin batısında ve yaklaşık 6 km uzağındadır. Beypınarı ve Mukbil kaynaklarının kaptajı Alaaddin Keykubat döneminde yapılmıştır. Dutlu kaynağı kaptajı 16. yüzyılda Yavuz sultan Selim zamanında, Çayırbağı kaynağının kaptajı ise 1902 yılında Konya Valisi Ferit Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kaynak suları şehrin su ihtiyacını karşılamak amacıyla borularla şehir merkezine taşınmıştır. 1990 yılından beri kaynakların suyu 1000 'e yakın tatlı su çeşmesine verilmektedir. Kaynakların akiferini Üst Kretase yaşlı Çayırbağı ofiyoliti, Hatip ofiyolitli karışığı ve Lorasdağı kireçtaşları oluşturmaktadır. Kaynak sularının sıcaklıkları 14-16 oC, debileri 1.5 l/s- 51 l/s, pH'ı 7,72- 8,67 sertlikleri 16-19 Fs, toplam çözünmüş madde miktarı ise 188-324 mg/l arasındadır. Sular Ca, Mg ve HCO3 iyonlarınca zengindir. Yarı Logaritmik Schoeller diyagramına göre suların iyon bolluk dizilimleri Beypınarı, Mukbil, Çayırbağı, Dutlu, Kırankaya, Hatip tatlı su kaynaklarında Mg+2 >Ca+2 >Na+ + K+ ; HCO- >Cl- >SO4-2 şeklinde kuyu sularında ise iyonların dizilimi Mg+2 >Ca+2 >Na+ + K+ ; HCO3- >SO4-2 >Cl- şeklindedir. Piper diyagramına göre sular 5. bölgeye düşmekte olup, karbonat sertliği > karbonat olmayan sertliktir. ABD Tuzluluk Laboratuvarı Diyagramına göre sular C2-S1 sınıfında, Wilcox diyagramına göre ise çok iyi, iyi sular sınıfındadır. İnceleme alanındaki sularda kirliliği ortaya koya bilimek için kaynaklardan ve kuyulardan örnekler alınmıştır örneklerde Al, As B, Ba, Ca, Cd, Co, Ni, Cr, Br, F, Se, S, Pb, Hg, NO₃, Ag, Be, Fe, Mn, NH₄, analizleri yaptırlmıştır.TS266, EPA, WHO, EC ye göre elde edilen değerler sınır değerlerinin altındadır. Sularda kirlilik tesbit edilmemiştir. Kaynaklar çevresindeki birimlerin geçirimliliklerinin yüksek olması ve akifer tabakanın üzerinde koruyucu örtü tabakasının bulunmaması nedeniyle her türlü kirletici kaynak sularına doğrudan ulaşarak suların kirlenmesine neden olabilir. Kaynaklar çevresinde belirlenen koruma alanları ve alınması gereken önlemlere uyulmalı ve kaynakların beslenme alanı içerisinde yapılaşmaya izin verlmemelidir. Son yıllarda kaynakların beslenme alanı içerisindeki yapılaşma, sosyal alanlar, çevre yolu çalışmaları ve imarsız yerleşimler kaynakları etkilemekte kaynak sularının kirlenmesine neden olabileceği düşünülmektedir.

Freshwater resources are located in the west of Konya and about 6 km away. Beypınarı and Mukbil resources were closed during Alaaddin Keykubat period. The Dutlu spring was built by Yavuz Sultan Selim in the 16th century, while the Çayırbağı spring was built by the Governor of Konya Ferit Pasha in 1902. Spring water has been transported to the city center by pipes to meet the water needs of the city. Since 1990, the water of the spring has been given to 1000 fresh water fountains.Upper Cretaceous aged Çayırbağı ophiolite, Hatip ophiolite complex and Lorasdağı limestones form the aquifer of the springs. The spring waters have temperatures of 14-16 oC, flow rates of 1.5 l/s -51 l/s, pH of 7.72-8.67 and hardness of 16-19 Fs. The total amount of dissolved substance is between 188-324 mg / l. The waters are rich in Ca, Mg and HCO3 ions. Ion abundance sequences of waters according to the semi-logarithmic Schoeller diagram Beypınarı, Mukbil, Çayırbağı, Dutlu, Kırankaya, Hatip Mg+2 >Ca+2 >Na+ + K+; In well water, HCO- >Cl- >SO4-2, the sequence of ions is Mg+2 >Ca+2 >Na+ + K+; HCO3- >SO4-2 >Cl-. According to the Piper diagram, the waters fall into the 5th zone and the carbonate hardness is> non-carbonate hardness. According to the US Salinity Laboratory Diagram, the waters are classified as C2-S1 and according to the Wilcox diagram, they are classified as very good and good waters.Al, As B, Ba, Ca, Cd, Co, Ni, Cr, Br, F, Se, S, Pb, Hg, NO3, Ag, Be, Fe , Mn, NH4, TS266, EPA, WHO, EC according to the values obtained are below the limit values. Due to the high permeability of the units around the springs and the absence of a protective cover layer on the aquifer layer, all kinds of pollutants can reach the source waters directly and cause water pollution. Protected areas around the welds and the precautions to be taken should be followed and construction within the feeding area of the welds should not be allowed. In recent years, the resources within the feeding area, social areas, environmental road works and non-residential settlements affect the resources and it is thought that the source waters may cause pollution.