Akkaraman koyunu ve Ankara keçilerinin plexus lumbosacralisi üzerinde karşılaştırmalı makroanatomik ve subgros çalışmalar

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Akkaraman koyunu ve Ankara keçisinin plexus lumbosacralis'i makroanatomik, subgros ve karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu amaçla değişik cinsiyetteki sekiz adet Akkaraman koyunu ve sekiz adet Ankara keçisi kullanılmıştır. Plexus lumbosacralis Akkaraman koyununda ve Ankara keçisinde son dört lumbal ve ilk dört sakral, % 62.5 oranında da son dört lumbal ve ilk beş sakral spinal sinirin ventral dalları tarafından oluşmaktadır. Bununla birlikte iki Akkaraman koyunu (piyeslerin % 25'i) ve bir Ankara keçisinde (piyeslerin % 12. 5' inde) ikinci ila üçüncü, bir Ankara keçisinde ise hem birinci ila ikinci hem de ikinci ila üçüncü lumbal spinal sinirler arasında birer birleştirici dal görülmüştür. N. iliohypogastric us Akkaraman koyunu ve Ankara keçisinde birinci lumbal spinal sinirin ventral dalından oluşur. Lateral ve medial iki dala ayrılarak sonlanır. Lateral dal ramus cutaneus lateralis adıyla plica genus'un cranial kesiminin fasya ve derisinde darılır. Lediol dal ramus cutaneus ventralis adıyla uyluğun proximomedialindeki fasya ve derisinde dağılır. ÎT. ilioinguinalis Akkaraman koyunlarının tümü ile yedi An kara keçisinde (piyeslerin % 87.5'inde) ikinci lumbal spinal sinirin ventral dalından orijin alır. Bununla beraber sadece bir Ankara keçisinde (piyeslerin % 12. 5' inde) ikinci ve üçüncü lumbal spinal sinirlerin ventral dallarının birleşmesinden şekillendiği de görülmüştür. Lateral ve medial iki dala ayrılarak sonlanır. Lateral dal plica genus'un fasya ve derisinde dağılır. Medial dal meme ile plica genus arasında kalan bölge-nin fasya ve derisinde. dağılır. H. genitofemoralis' in iki Akkaraman koyunu ve iki Ankara keçisinde (piyeslerin % 25' inde) sadece üçüncü lumbal spinal sinirin ventral dalı tarafından oluşturulduğu saptanmıştır. Bununla beraber bir Akkaraman koyununda (piyeslerin % 12. 5' inde) ikinci, dört Akkaraman koyunu (piyeslerin % 50' si) ve beş Ankara keçisinde (piyeslerin % 62. 5' inde) dördüncü, bir Ankara ke çisinde (piyeslerin % 12. 5' inde) ise hem ikinci hem de dördüncü lumbal spinal sinirin ventral dalından da katkı aldığı görülmüştür. Bu sinir ramus genitalis ve ramus femoralis adında iki dala ayrılarak sonlanır. Ramus genitalis dişide meme deri sinde ve dokusunda, erkekte testis'in zarları ve preputium'da dağılarak sonlanır. Ramus femoralis femoral bölgenin medialindeki fasya ve deride dağılır. U. cutaneus femoris lateralis' in dört Akkaraman koyunu (piyeslerin % 50' si) ve iki Ankara keçisinde (piyeslerin % 25' inde) dördüncü, dört Akkaraman koyunu ve dört Ankara keçisinde (piyeslerin % 50' sinde) üçüncü ve dördüncü, iki Ankara keçisin de (piyeslerin % 25' inde) ise üçüncü, dördüncü ve beşinci lumbal spinal sinirlerin ventral dallarından orijin aldığı saptanmıştır. Uyluğun ve diz ekleminin fasya ve deri sinde`. dağılarak.. sonlanır. K. femoralis beş Akkaraman koyununda (piyeslerin % 62.5' inde) beşinci ve altıncı, üç Akkaraman koyunu (piyeslerin % 37.5'i ve Ankara keçilerinin tamamında ise dördüncü, beşinci ve altıncı lumbal spinal sinirlerin ventral dallarının birleşmesinden oluşur.N. saphenus kalça eklemi hizasında n. femoralis'ten çıkar, diz eklemi kapsülünün medial yüzünde sonlanır. K. obturatorius iki Akkaraman koyumu (piyeslerin % 25'i) ve dört Ankara keçisinde (piyeslerin % 50' sinde) beşinci ve altıncı lumbal spinal sinirlerin ventral dallarının birleşmesin den oluştuğu saptanmıştır. Bununla beraber altı Akkaraman koyunu (piyeslerin % 75' i) ve dört Ankara keçisinde (piyeslerin % 50' sinde) ise dördüncü lumbal spinal sinirin ventral dalından da ince bir dal aldığı tesbit edilmiştir. Akkaraman koyunu ve Ankara keçisinden. Obturator`us externus, pars intrapelvina m. obturatorii externi, m. adductor, m. gracilis ve m. pectineus içinde dağılan dallara ayrılarak sonlanır. N. gluteus cranialis'in bir Ankara keçisi hariç, tüm Akkaraman koyunu ve tüm Ankara keçilerinde son lumbal ve ilk sakral spinal sinirlerin ventral dallarından orijin aldığı saptanmıştır. Çalışmamızda bir Ankara keçisinde (piyeslerin % 12.5' inde) ise ikinci sakral spinal sinirin ventral dalından da iplik aldığı görülmüştür. M. gluteus medius, m. gluteus profun dus, m. gluteus accessorius ve m. tensor fascia latae içinde dağılan dallara ayrılarak sonlanır. H. gluteus caudalis'in Akkaraman koyunu ve Ankara keçilerinde son lumbal, birinci ve ikinci sakral spinal sinirlerin ventral dallarından orijin aldığı saptanmıştır. M. gluteobiceps içinde dağılan 2-3 dala ayrılarak sonlanır. N. cutaneus femoris caudalis'in Akkaraman koyunu ve Ankara keçisinde birinci ve ikinci sakral spinal sinirlerin ventral dallarından orijin aldığı saptanmıştır. N. perinealis pro-fundus' un ayrılmasından hemen önce, n. pudendus'a birleşerek sonlanır. N. ischiadicus Âkkaraman koyunu ve Ankara keçisinde son lumbal, birinci ve ikinci sakral spinal sinirlerin ventral dalları tarafından oluşur. M, gemelli üzerinde n. peroneus communis ve n. tibialis' e ayrılarak sonlanır. U. peroneus communis, Âkkaraman koyunu ve Ankara keçi sinde tibia'nın sulcus extensorius'u düzeyinde, n. peroneus superficialis ve n. peroneus profundus 'a ayrılarak sonlanır. II. peroneus superficialis, Âkkaraman koyunu ve Ankara keçisinde n. digitalis dorsalis communis IV U, n. digitalis dorsalis communis II* yi verir. Her iki türde de n. digitalis dorsalis communis III olarak devam eder. Art. metatarsopha- langea düzeyinde n. digitalis dorsalis proprius III axialis ve n. digitalis dorsalis proprius IV axialis' e ayrılarak sonlanır. `S. peroneus profundus, Âkkaraman koyunu ve Ankara keçisinde, n. metatarseus dorsalis III adıyla devam eder. Ramus communicans cum n. metatarseo dorsali III vasıtasıyla n. di gitalis dorsalis communis III ile birleşir. Ramus communicans cum n. digitali plantari proprio III axiali ve ramus communi cans cum n. digitali plantari proprio IV axiali'ye ayrılarak sonlanır. II. tibialis m. gluteobiceps'in altında, n. peroneus com munis ile birlikte seyreder. Tuber calcanei düzeyinde n. plantaris medialis ve n. plantaris lateralis' e ayrılarak sonlanır. N. plantaris medialis, Âkkaraman koyunu ve Ankara keçisin-de a. plantaris medialis ile birlikte seyreder. I. digitalis plantaris communis II ve n. digitalis plantaris communis III» e ayrılır. N. digitalis plantaris communis II, ikinci parmağa n. digitalis plantaris proprius II'yi verir. H, digitalis plantaris proprius III abaxialis adıyla üçüncü parmağın plantaromedial yüzünde sonlanır. N. digitalis plantaris communis III, interdital aralık ta, n. digitalis plantaris proprius III axialis ve n. digitalis plantaris proprius IV axialis' e ayrılarak sonlanır. N. plantaris lateralis, meta tarsus 'un plantar yüzünde, n. digitalis plantaris communis IV adıyla devem eder. Beşinci parmağın. digitalis plantaris proprius V'ı verir. Sinirin devamın, digitalis plantaris proprius IV abaxialis adını alır ve dördüncü parmağın plantsrolateral yüzünde sonlanır. N. pudendus,dört Akkaraman koyununda (piyeslerin % 50' sinde) ikinci ve üçüncü sakral spinal sinirlerin ventral dallarından, dört Akkaraman koyununda (piyeslerin % 50' sinde) üçüncü ve dördüncü sakral spinal sinirlerin ventral dalların dan oluşur. Ankara keçilerinin tamamında ise ikinci, üçüncü ve dördüncü sakral spinal sinirlerin ventral dalları tarafın dan oluşturulur. Ramus cutaneus proximalis ve ramus cutaneus distalis'i verir. Erkek hayvanlarda n. dorsalis penis olarak sonlanır. Dişi hayvanlarda n. dorsalis elitoridis olarak clitoris ve çevresinde sonlanır. Un. reetales caudales, iki Akkaraman koyunu (piyeslerin % 25'i) ve üç Ankara keçisinde (piyeslerin % 37.5'inde) sadecedördüncü sakral spinal sinirin ventral dalı tarafından, `beş Akkaraman koyunu ile beş Ankara keçisinde (piyeslerin % 62. 5' inde) dördüncü ve beşinci sakral spinal sinirin ventral dalı tarafın dan, bir Akkaraman koyununda (piyeslerin % 12. 5' inde) ise ikinci, üçüncü ve dördüncü sakral spinal sinirlerin ventral dalla rı tarafından oluşur. Üç Akkaraman koyunu ile üç Ankara keçisin de (piyeslerin % 37o5'inde) n. rectalis caudalis'in bir adet olduğu görülmüştür. Bununla beraber beş Akkaraman koyunu ile beş Ankara keçisinde (piyeslerin % 62. 5' inde) sinirin oluşumuna katılan beşinci sakral spinal sinirin varlığı nedeniyle nn0 rectales caudales'in iki tane olduğu saptanmıştır,,

68 SUESMARY In this study, the comparative rnac re-anatomical and sub- gross studies on the lumbosacral plexus of the Akkra roman sheep and Angora goats were investigated. For this purpose, eight Akkoraman sheep and eight Angora goats, in different sex, were used. It was observed that the lumbosacral plexus of the Akka- raman sheep and Angora goats was formed by the ventral branc hes of the last four lumbar and first four sacral nerves, by the ventral branches of the last fo7.ir lumbar and first five sacral nerves (62.5 £0 « In addition to this, a communicating branch was seen between second and third lumbar nerves In two Akkaraman sheep and one Angora goat, in one Angora goat was also observed that there was a communicating branch both be tween first and second, and second and third lumbar nerves. The iliohypogastric nerve was formed by the ventral branch of the first lumbar nerve. It divided into lateral and medial branches. The lateral branch is called as lateral cu taneous branch and was distributed in the cranial port of the skin and fascia of the fold of the flank. The medial branch as ventral cutaneous branch and was distributed in the proxi- momedial part of the skin and fascia of the thigh. The ilioinguinal nerve was originated by the ventral branch of the second lumbar nerve in all of the Akkaraman sheep and seven Angora goats (07.5 £). In addition, this ner ve was originated by the ventral branches of the second and third lumbar nerves in one Angora goat (12`5 %). It termina ted as lateral and medial brandies. The lateral branch distri-63 buted in the skin and fascia of the fold of the flank. The medial `branch distributed between the marnına regio and fold of the flank» The genitofemoral nerve was formed by the ventral branch of the third lumbar nerve in two Akkaraman sheep and two An gora goats (25 %). In addition, this nerve took a contribution from ventral branches of the second lumbar nerve in one Akka raman sheep, fourth lumbar nerve in four Akkaraman sheep and five Angora goats, second and fourth lumbar nerves in one An gora goat. This nerve terminated as genital and femoral branc hes. The genital branch distributed in the skin and tissue of the mamma in female, in the testes and preputium of the male. The femoral branch distributed in the skin and fascia of the medial of the femoral region. The lateral cutaneous femoral nerve was formed by the ventral branches of the fourth lumbar nerve in the four Akka raman sheep and two Angora goats, third and fourth lumbar ner ves in the four Akkaraman sheep and four Angora goats, third, fourth and fifth lumbar nerves in the two Angora goats. It terminated in the skin and fascia of the thigh and stifle joint,, The femoral nerve was formed by the ventral branches of the fifth and sixth lumbar nerves in the five Akkaraman sheep (62.5 %), fourth, fifth and sixth lumbar nerves in the three Akkaraman sheep (37.5 %) and all of the Angora goats0 The saphenous nerve arose from the femoral nerve at the level of the hip joint and terminated in the medial surface of the stifle joint.70 The obturator nerve was formed by the ventral branches of the fifth and sixth lumbar nerves in two Akkaraman sheep (25 %) and four Angora goats (50 %). In addition to this, there was an inconstant branch from the ventral branch of the fourth lumbar nerve in the six Akkaraman sheep (75 %) and four Angora goats (50 %) 0 During its course it supplied the Lîm» obturatorius externun, adductor, peatineus and gracilis, The cranial gluteal nerve was originated by the ventral branches of the last lumbar and first sacral nerves in all of the sheep and goats, except only one Angora goat. In this study, second sacral nerve contributed to forming of the cra nial gluteal nerve in the one Angora goat. It distributed to the m. gluteus medius, m0 gluteus profundus, m. gluteus ac- cessorius and m. tensor fascia latae. The caudal gluteal nerve was originated by the ventral branches of the last lumbar, first and second sacral nerves in Akkaraman sheep and Angora goats0 It divided into two and three branches e The caudal cutaneous femoral nerve was originated by the ventral branches of the first and second sacral nerves in Akkaraman sheep and Angora goats. Just before arising deep perineal nerve, it joined pudendal nerve0 Ischiatic nerve was formed by the ventral branches of the last lumbar, first and second sacral nerves in Akkaraman sheep and Angora goats. It divided into fibular (n. peroneus communis) and tibial nerves on the gemelli muscle. The common ?cronenl nerve diva dod into superficial and71 profund peroneal nerves in Akkaraman sheep and Angora goats, at the level of the extensor groove of the tibia ` The superficial peroneal nerve gave off the dorsal` com mon digital nerve IV and the dorsal common digital nerve II and continued as the dorsal common digital nerve III. At the level of the metatarsophalangeal joint, it divided into the dorsal proper (axial) digital nerve III and the dorsal pro per (axial) digital nerve IV ` The doep peroneal nerve continued as the dorsal metatar sal nerve III. It joined to the dorsal common digital nerve III via the dorsal communicans cum n. metatarsal branch» It divided into a communicating branch wich, joined.the,. plantar - proper (axial) digital 'nerve III and IV. The tibial nerve coursed with the common peroneal nerve under the gluteobiceps muscle» It divided into medial and lateral plantar nerves, at the level of the calcaneal tuber,, The medial plantar nerve coursed with the lateral plan tar nerve in Akkaraman 3heep and Angora goats. It divided into the plantar common digital nerves II and III» The plantar common digital nerve II gave of the plantar proper digital nerve İI to the second digit and terminated plantaromedial surface of the third digit as the plantar di gital proper (abaxial) nerve III. The plantar common digital nerve III divided into the plantar proper (axial) digital nerves III and IV in the in- terdigital space. The lateral plantar nerve continued an the plantar com-72 aıon digital nerve IV on the plantar suface of the metatarsus. It gave off plantar proper digital nerve V to the fifth digit. The continuation of the nerve were called the plantar proper (abaxial) digital nerve IV and terminated on the plantarola- teral surface of the fourth digit,, r2he pudendal nerve was formed `by the ventral branch of the second and third sacral nerves in four Akkaraman sheep (50 £). In the rest of the sheep, it was formed by the vent ral branches of the third and fourth sacral nerves. It was formed by the ventral branches of the second, third and fourth sacrsl nerves in all of Angora goats,, It divided into proximal and distal cutaneous branches and terminated as the dorsal nerve of the penis in male animals. In female, it terminated as the dorsal nerve of the clitoris at the level of the cli toris. The caudal rectal nerves were formed by the ventral branc hes of the fourth sacral nerves in two Akkaraman sheep (25 %) ' and three Angora goats (37.5 %) > the fourth and fifth nerves in five Akkaraman sheep and five Angora goats (62.5 %) » the second, third and fourth sacral nerves in one Akkaraman sheep (12.5 %)* It was one number in three Akkaraman sheep and An gora goats (37«5 %)<> In addition, because of the presence of the fifth sacral nerves, it was two in number in five Akkara man sheep and five Angora goats.