İstanbul, Beylerbeyi Sarayı bahçeleri tasarım ilkeleri ve restitüsyonu

Abstract

Saraylar ait oldukları dönemlerin kültürel niteliğini yansıtmakla birlikte, bu mekanları kullananların yaşam biçimlerini ve dönemin sanatsal özellikleri ile yapım tekniklerini de yansıtan yapılardır. Araştırma konusu olan Beylerbeyi Sarayı bahçeleri bitkisel düzenlemesi, sarayı oluşturan yapı ve mekanlar bütününün tasarım özellikleri ve bezemeleri ile batı etkilerinin belirgin bir şekilde izlendiği bir yapıdır. Beylerbeyi Sarayı'nın çevre duvarları içinde yer alan bahçeleri ve birbirinden farklı fonksiyonlar barındıran yapıları tasarlandığı dönemdeki özgün durumu çeşitli sebeplerden dolayı koruyamamıştır. Bu araştırmanın amacı; Osmanlı Dönemi bahçe anlayışının ortaya konması ve tasarım ilkelerinin saptanmasının yanı sıra Beylerbeyi Sarayı bahçelerinin tarihsel süreç içerisindeki gelişiminin ve değişiminin irdelenmesi, Yeni Beylerbeyi Sarayı'nın konumu, saray kompleksinde yer alan köşkler ve saray bahçelerinin bitkisel tasarım özellikleri açısından farklı dönemlerde geçirdiği değişimlerin saptanarak tasarım ilkeleri, mekan organizasyonu, yapısal ögeler ve kullanılan bitkisel materyaldeki tarihi süreç içindeki değişimin ortaya konarak, restitüsyon çalışmasının gerçekleştirilmesidir.Bu bağlamda; araştırma alanına ait rölöveler ile tarihi fotoğraflar, harita, plan, yazılı kaynak ve belgelerden elde edilen veriler değerlendirilmiş, özellikle görsel materyal incelenerek bu bahçelerin tarihi süreç içinde geçirdiği değişimler saptanmıştır. Verilerin yetersiz olduğu bölümlerde aynı dönemde yapılmış olan saray bahçeleri ile karşılaştırmalı çalışma yapılarak bahçelerin özgün plan kurgusu, bitkisel ve yapısal ögeleri belirlenmiştir.Sonuç olarak; Beylerbeyi Sarayı Bahçelerinin bitkisel ve yapısal elemanların kullanım özellikleri ve süreç içinde geçirdiği değişimler saptanmış, bahçelerin tasarlandığı döneme ait yapısal ve bitkisel materyalleri değerlendirilerek restitüsyon çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma ile Osmanlı Dönemi saray bahçelerinin tasarım ilkelerinin ortaya konmasının yanı sıra bitkisel ve yapısal elemanların koruma-bakım- onarımlarının yapılması ve gelecek nesillere bu kültürün aktarılması hedeflenmiş; benzer çalışmalara örnek oluşturulması amaçlanmıştır.

Although palaces reflect the cultural characteristics of the era they belong to, they also reflect life styles of the users and artistic properties of the period and construction techniques. Beylerbeyi Palace gardens, subject to the research subject, are structures where western influences are followed vividly with their plantation arrangement, design characteristics of the entirety of the structures and locations making up the palace and with their ornaments. The gardens of Beylerbeyi Palace contained within their surrounding walls and its structures containing different functions are not able to preserve their situation unique to the period when they were designed due to various reasons. The purpose of the research is to reveal the garden understanding of the Ottoman Period and the evaluation of design principles and in addition, to explicate development and change of Beylerbeyi Palace gardens within the historical process, and to determine the changes that the mansions and palace gardens included in the palace complex went through in terms of the location of New Beylerbeyi Palace and plantation design properties, and to reveal the change in the historical process of the location organization, structural components and used plantation materials, and to carry out the restitution of palace gardens. In this context; the surveys of the research area and the data acquired from historical photographs, maps, plans, written resources and documents were evaluated and especially visual materials were examined and the changes that these gardens went through within the historical process were determined. In the sections where the data were insufficient, they were compared with the palace gardens that were built during the same era and plantation and structural materials which the gardens could contain were determined. In conclusion; the utilization properties of the plantation and structural materials of Beylerbeyi Palace Gardens and the changes that these materials went through in the process were determined, and the structural and vegetative materials belonging to the period when these gardens were designed were evaluated and restitution studies were carried out. With the present study, the design principles of Ottoman Era palace gardens were revealed and in addition an approach was put forward for protection, maintenance and repair of vegetative and structural components, passing on this culture to the future generations and for forming a sample to similar studies.