Konya bölgesinde koyunlarda görülen Piyoten`in etyolojisinde çinko ve bakırın rolü

Abstract

6. ÖZET S. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi ( VET) Anabilim Dalı DOKTORA TEZİ/ KONYA-1998 Fahrettin Alkan Danışman Prof. Dr. Nuri Yavru Konya Bölgesindeki Koyunlarda Görülen Piyeten'in Etiyoloj isinde Çinko ve Bakırın Rolü Sunulan bu araştırma; piyetenin etiyolojisinde predispoze bir faktör olarak rol oynadığı kabul edilen çinko ve bakırın, aynı sürüdeki piyetenli ve sağlıklı koyunların kan ve tırnak dokuları yanında, otladıkları mera topraklan ile rasyonlarındaki miktarları biyokimyasal yöntemlerle tespit edilerek, hastalık ile ilişkisi üzerine bağlantı kurulması amacıyla yapıldı. Çalışma materyalini; Konya bölgesinin 10 yöresinde farklı ırk, yaş ve cinsiyette, aynı sürüdeki sağlıklı ve piyetenli koyunlardan alınan kan ve tırnak numuneleri ile koyunlara verilen yem ve yöreye ait toprak örnekleri oluşturdu. Bu materyallerdeki çinko ve bakır düzeyleri atomik absorbsiyon spektrofotometresinde tespit edildi. Biyokimyasal incelemeler sonucu; piyetenli ve sağlıklı koyunların serum çinko ve bakır düzeylerinin genel ortalamalarındaki farklılığın istatistiksel olarak önemli (p<0.001) olduğu tespit edildi. Ancak piyetenli ve sağlıklı koyunların gerek serum çinko gerekse serum bakır düzeyinin noksanlık sınırının üzerinde olduğu belirlendi. Sağlıklı koyunların tırnak çinko düzeyinin, piyetenli koyunların tırnak çinko düzeyinden daha yüksek ve aralarındaki farklılığın istatistiksel bakımdan önemli (p<0.001) olduğu saptandı. Ayrıca piyetenli koyunların tırnak çinko düzeyinin noksanlık sınırının altında olduğu tespit edildi. Sürülerdeki 63piyetenli ve sağlıklı koyunların tırnak bakır düzeylerinin genel ortalamaları arasındaki farklılığın istatistiksel olarak önemli (p<0.05) olduğu, ancak piyetenli ve sağlıklı koyunların tırnak bakır düzeylerinin noksanlık sının üzerinde olduğu saptandı. Yöre topraklarındaki çinko düzeyinin noksanlık sınırının altında, bakır düzeyinin ise normal sınırlar içerisinde olduğu belirlendi. Ayrıca Konya bölgesindeki koyunculuk işletmelerinde rasyonel bir besleme programının uygulanmadığı ve buna bağlı olarak da rasyonlardaki çinko düzeylerinin birçok işletmede yetersiz, birkaç işletmede de kritik sınırda, bakırın ise normal sınırlarda ya da daha yüksek olduğu saptandı. Bu veriler, Konya bölgesi koyunlarında subklinik bir çinko yetersizliğinin olduğu ve çinko eksikliğinin piyetenin etiyolojisinde predispoze bir faktör olarak rol oynayabileceği sonucunu doğurmaktadır. Bu bağlamda, çinkonun profilaktik amaçla bölge toprağına ve koyunların rasyonlarına ilave olarak verilmesinin; ayrıca ayak banyosu olarak da kullanılmasının yararlı olacağı, böylece hastalığın tedavisine bağlı olarak ortaya çıkabilecek ekonomik kayıpların azaltılabileceği sonucuna varıldı. Bakırın ise, Konya bölgesinde piyetenin etiyolojisinde predispoze bir faktör olarak etkili olmadığı söylenebilir. Ancak piyetenin etiyolojisinde çinko ve bakır yanında diğer iz minerallerin de predispoze bir faktör olarak rol oynayıp oynamadığının kesin olarak saptanıp, bunların profilaktik kullanımlarının söz konusu olup olmayacağının belirlenebilmesi için multidisipliner eksperimental çalışmalara gereksinim olduğu düşünülmektedir. 64

7. SUMMARY The Role of Copper and Zinc in the Etiology of Foot-rot of Sheep in Konya Region The role of copper and zinc with regard to predisposing factors in the etiology of foot-rot of sheep were detected in the same flock by measuring the foot-rot and healthy sheep copper and zinc values in blood, claw, ration and soil. Blood and claw along with ration and soil samples were collected from different age, sex and breed in 10 groups of flocks in 10 different regions in this study. In addition to this ration and soil measured were also detected. Zinc and cupper levels of these materials were measured, using atomic absorption spectrophotometry. There was a statistically significant difference (p < 0.001) in the copper and zinc values between the healthy and foot-rot sheep. The measures blood copper and zinc values were over the critical foot-rot levels as well as in the healthy sheep. The claw zinc values in the healthy sheep were higher significantly (p < 0.001) than that of in the sheep with foot- rot. However, the claw zinc values in the sheep with foot-rot were under the critical levels. There was a statistical significance of ( p < 0.05) claw copper between the healthy and foot- rot sheep. But the claw copper values were over the critical copper levels of both healthy and foot-rot sheep. Soil zinc values were under the critical point and soil copper levels were normal or over the normal levels in the sampled areas.There wasn't a rational feeding in the farm flocks; therefore, while zinc values were inadequate in most of the farms, it was in the critical levels in some of the farms. On the other hand, copper levels were normal or higher. These results showed that there was a subclinical inadequacy in zinc levels of sheep, and it would be considered as a predisposing factor in the etiology of foot-rot in Konya region. As a result, addition of zinc to the soil and rations as well as zinc foot bathing for profilactic reasons were strongly recommended to lessen the economical losts. On the other hand, copper wouldn't be considered as a predisposing factor in the etiology of foot-rot. It was concluded that the other essential mineral deficiencies also should be controlled in addition to zinc and copper deficiencies and their importance should be cleared if they have a role in the etiology of foot-rot or not. It is suggested that further experimental studies are required to determine the predisposing factors that are important in etiology of foot-rot. 65