İnek, koyun ve tavşanda palpebra tertia üzerinde histolojik ve histokimyasal çalışmalar

Abstract

Bu çalışmada palpebra tersiya (PT)'nm ve sahip olduğu bezlerin histolojik yapılarının aydınlatılması, gözün lokal bağışıklığına muhtemel katkılarının değerlendirilmesi ve bu bölgede gerçekleştirilecek olan lokal müdahalelere yardımcı olabilecek histolojik bilgi birikimine katkıda bulunması amaçlanmıştır. Bu amaçla sığır, koyun ve tavşanda, PT'nin histolojik ve histokimyasal özellikleri ışık mikroskopik düzeyde karşılaştırmalı olarak incelendi. Ek olarak Holştayn ve İsviçre Esmeri ırkı sığırların PT'lerinin histolojik yapıları ve histokimyasal özellikleri arasında da karşılaştırmalar yapıldı. Materyal olarak, İsviçre esmeri ve Holştayn ırkı sığırlar ile Akkaraman ırkı koyunlardan ve Yeni Zellanda tavşanlarından alman palpebra tersiya (PT) dokusu örneklerinden yararlanılmıştır. PT'deki bezlerin histokimyasal özelliklerinin belirlenmesinde; nötür mukosubstansın belirlenmesi amacıyla periyodik asit-Schiff (PAS), asidik mukosubstansın belirlenmesi amacıyla Alsiyan blue (AB) pH=2,5, hem nötür ve hem de asidik mukosubstansın birlikte 59demonstrasyonu için PAS/AB pH=2,5 kombine boyama metodlan uygulanmıştır. Yapılan ışık mikroskopik incelemede; PT'nin, medial göz açısmda yerleşmiş olduğu ve hiyalin kıkırdak türünde `T` harfi şeklindeki, kartilago palpebra tersiya (KPT) ile desteklenmiş olan konjunktiva dürümünden meydana geldiği tespit edildi. PT'nin serbest uç, palpebral ve bulbar yüzlerinin, konjunktivada olduğu gibi çok katlı yassı epitelle örtüldüğü ve kıkırdak çevresinde glandula palpebra tersiya süperfisiyalis (GPTS)'in lopçuklarınm yerleşmiş oldukları tespit edildi. Sadece tavşanlarda, organın kök kısmında yerleşmiş olan glandula palpebra tersiya profundus (GPTP)'un Harder bezinin histolojik özelliklerinin tümüne sahip olduğu saptandı. Sığırlarda GPTS'ten sonra ki bez bölümü GPTP'un özelliklerini taşımakla birlikte; bu bezin Harder bezinin histolojik kriterlerine sahip olmadığı sonucuna varıldı. İncelenen türlerin tamamında; organın bağ dokusunda yaygın lenfosit infiltrasyonlarının bulunduğu; sığır ve koyunlarda ise bu lenfosit infiltrasyonlannm bulbar, palpebral yüzlerin lamina propriyalarında ve forniks konjunktiva bölümünde soüter ve agregat lenf foliküllerini oluşturdukları saptanmıştır. Sığır, koyun ve tavşanda GPTS'in bileşik tubuloalveolar yapıda ve mikst karakterde salgı yapan bezlerin histolojik özelliklerini gösterdiği tespit edildi. Tavşanda Harder bezi'nin genel olarak bileşik tubuloalveolar yapıya sahip olduğu ve beyaz lobunun lipoidal özellikte salgı yaptığı belirlenmiştir. Eldeki veriler dikkate alınarak tavşan Harder bezinin apokrin salgılamayla sekresyon yaptığı sonucuna varılmıştır. İncelenen türlerin tamamında PT'nin serbest uç, palpebral ve bulbar yüz epitellerinde, özellikle epitelin bazal katmanlarında değişen derecelerde pigmentasyon gözlenmiştir. Bu çalışmada, epitel altı bölümleri sıkı, derin bölümleri gevşek bağ dokusu özelliği 60gösteren organ lamina propriyasının, incelenen türlerin tamamında yer yer elastik ve retiküler iplikleri de içeren; kollagen iplerle de desteklenmiş olduğu gözlenmiştir. Plazma hücrelerinin, organın serbest ucu ile palpebral ve bulbar yüzlerinin lamina propriyalannda ve GPTS ile GPTP'un intralobuler ve interlobuler intersitisyumlarında genellikle gruplar oluşturdukları tespit edilmiştir. Miyoepitel hücreleri, GPTS ye GPTP ve tavşanlarda Harder bezi'nin KG'leri ile akıtıcı kanallarının duvarını oluşturan epitel hücrelerinin bazal yüzlerinde gözlenmiştir. 61

The aim of study was to determine histological structure of both nictitating membrane (PT), itself and, its glands, to evaluate possible contribution to the local immunity of the eye itself and the basic histological knowledge to be used as reference out on local interventions. For these purposes, a comparative histochemical and light microscopic evaluation of nictitating membrane was carried out on the both sexes of cow, sheep and rabbits. In addition, comparative evaluations were performed on the PTs of Holstein and Brown Swiss cows. As a material, tissue samples from Brown Swiss and Holstein cattle, Akkaraman sheep and New Zealand rabbits were used. Periodic acid-Schiff reaction (PAS) for neutral mucosubstance and alcian blue pH=2,5 staining method (AB) for acidic mucosubstance were performed. PAS/AB combined staining at pH=2,5 was used to demonstrate simultaneously both the acidic and neutral mucosubstances in the glands of the PT. It was observed that the PT of all species investigated had an `T` shaped hyaline cartilage, so-called cartilago palpebra tertia (KPT) which was covered with the continuation of conjunctival epithelial tissue in the medial canthus in all species. The epithelia of the both palpebral and bulbar faces, and free marginal aspect of the PT were stratified squamous epithelium as in conjunctiva. Glandula palpebra tertia superficialis (GPTS) was observed as lobes surrounded by connective tissue capsule located around the KPT. The only species was the rabbit having Glandula palpebra tertia profundus (GPTP) having the histological characteristics of Harderian gland. Although the GPTP were observed in the cow, it was lack of the histological and histochemical properties of the Harderian gland. In almost all species investigated wide lymphocytic infiltration areas were observed in the connectivetissue. Especially, in both cows and sheep, the areas formed lymphoid follicles in the fornix conjunctiva and lamina propria of the palpebral and bulbar aspects of the PT. 62Branched tubuloalveolar construction of GPTS with mix secretion was found in all species. In rabbits, GPTP so-called Harderian gland had also branched tubuloalveolar construction with apocrine type of secretion in lipoidal form. Varying degrees of pigmentation was observed over the free margin, palpebral and bulbar aspects of the PT in all species. Elastic, reticular and collagen fibres were observed under the epithelium and deeper parts of the lamina propria. Plasma cells were found in groups in the connictive tissue of the free margin, palpebral and bulbar aspects, and intralobuler andinterlobuler intersitisyum of the GPTP and GPTS. Myoepithelial cells were found to be located in the corpus glandule and walls of the ducts systems of both GPTS and GPTP. 63