Mandalarda başın venöz drenajı üzerinde makroanatomik ve subgross araştırmalar

Abstract

6. ÖZET S. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Anatomi (Vet) Anabilim Dalı DOKTORA TEZİ /KONYA- 2003 Sadullah BAHAR Danışman Prof. Dr. Sadettin TIPIRDAMAZ Mandalarda Başın Venöz Drenajı Üzerinde Makro-Anatomik ve Subgross Araştırmalar Sunulan çalışma mandalarda baş bölgesi venalannı, bu venalann drenaj sahalarını, birbirleriyle olan ilişkileri belirlemek ve diğer evcil ruminantlarla karşılaştırarak olan farklıklar ortaya koymak amacıyla yapıldı. Çalışma Konya Konet mezbahasından temin edilen 8 adet manda başına gerekli işlemler yapıldıktan sonra v. jugularis externa ve v. jugularis interna' dan renklendirilmiş latex enjekte edilerek gerçekleştirildi. V. jugularis interna'nın 6 hayvanda v. thyroidea media, v. thyroidea cranialis, esophagus ve trachea' ya ait venalar ile damarın v. occipitalis ile bağlantısını sağlayan bir anastomoz daimin katılımı ile oluştuğu, 2 hayvanda ise damarın oluşumuna katılan v. thyroidea cranialis'in v. occipitalis'e katıldığı tespit edildi. Baş bölgesinin ana toplar daman olan v. jugularis externa'nm v. linguofacialis, v. maxillaris, v. auricularis caudalis ve v. occipitalis 'in katılımıyla oluştuğu belirlendi. V. linguofacialis' in; v. facialis, v. lingualis, v. submentalis ve w. glandulares'in katılımı ile oluştuğu tespit edildi. V. facialis 'in; oluşumuna katılan w. labiales inferiores'in superficial dalı, v. profunda faciei, w. labiales superiores, v. lateralis nasi, w. dorsales nasi, v. palpebralis inferior medialis ve v. angularis oculi ile birlikte facial bölgenin venöz drenajını yapan ana toplar damar olduğu görüldü. V. lingualis'in v. sublingualis, v. lingualis profunda, w. dorsales linguea'nin yanında 3 hayvanda da v. laryngea cranialis'in katılımı ile oluştuğu belirlendi. 100V. maxillarisln; ramus mandibulae'nin medial.' inde geniş bir alanın venöz kanını toplayan plexus pterygoideus, v. opthalmica externa ile başlangıç alan ve oluşumuna katılan diğer venalarla regio temporalis'in venöz drenajını yapan v. temporalis superfîcialis ve m. masseter'in geniş bir bölümünü drene eden v. masseterica ventralis'in katılımıyla oluştuğu görüldü. Oluşumunu takiben gl. parotis'in dorsomediaF inden beze giren vena, sözkonusu bezi drene eden w. glandulares'i de alarak v. jugularis externa'ya katıldığı tespit edildi. V. auricularis caudalis'in; v. stylomastoidea, v. auricularis lateralis, v. auricularis intermedia ve v. auricularis profunda'nın basis auricula'nın caudo ventral' inde birleşmesiyle oluştuğu ve caudoventral bir seyir izleyerek v. jugularis externa'nin dorsal duvarına açıldığı görüldü. V. occipitalis 'in fossa atlantis'de r. anastomoticus cum v. occipitali ve fossa condylaris ventralis'den gelen bir venanın birleşmesiyle oluştuğu ve ventrolateral bir seyir izleyerek v. jugularis externa'nin medial duvarına açıldığı görüldü. Sinus durae matris; dorsal ve ventral sinus sistemi olmak üzere iki sinus sisteminden oluştuğu görüldü. Dorsal sinus sisteminin sinus transversus, sinus sigmoideus, sinus sagittalis dorsalis, sinus rectus, confluens sinuum ve sinus petrosus dorsalis tarafından ve ventral sinus sisteminin ise sinus petrosus ventralis, sinus cavernosus ve sinus basilaris tarafında oluşturulduğu belirlendi. Sinus cavernosus ve sinus basilaris 'in spongioz yapıda, sinus temporalis ve sinus sigmoideus 'un kemik kanallarda, diğer sinusların ise dura mater yapraklan arasına yerleşmiş olmalarından dolayı ayrıcalıklara sahip oldukları tespit edildi. Ayrıca 7 mandada, iki sinus sigmoideus'u birbirine bağlayan ve squama occipitalis içerisinde seyreden sinus benzeri bir vena belirlendi. Sonuç olarak; mandalarda baş bölgesindeki venaların orijin, seyir ve sonlanmalanmn varyasyon gösterdiği tespit edildi. Elde edilen bulguların ruminantlarda venöz sistemle ilgili patolojik bozuklukların kesin tam ve cerrahi uygulamalarına ışık tutmasının yanısıra, adı geçen türün baş bölgesi ile ilgili mevcut anatomik bilgilere katkıda bulunacağı ve venöz sistem üzerinde yapılacak yeni araştırmalara temel oluşturacağı kanısına varıldı. 101

7- SUMMARY Macranatomic and Subgross Investigations on the Venous Drainage of Head in Water buffaloes This study was carried out to reveal the origin, course and terminations of head veins in Water Buffaloes, and to compare with other domestic ruminants. For this purpose, a total of eight heads of Buffalo of both sexes, obtained from slaughterhouse, were used. Following the conventional anatomical applications to heads, blue coloured latex were injected into the external and internal jugular veins. The jugular internal vein was formed by the cranial and middle thyroid veins and the branches from the esophagus and tracheal and another branch which connected the jugular internal vein to the occipital vein in six heads, but no cranial thyroid vein in two heads ( in these materials it joined the occipital vein). The external jugular vein, a main vein collecting blood from the head region, was constituted by the linguofacial, maxillary, caudal auricular and occipital veins. The linguofacial vein was formed by facial, lingual, submental and glandular veins. The facial vein conformed by the superficial branch of the inferior labial vein, and the deep facial, superior labial, lateral nasal, dorsal nasal, middle inferior palpebral and angular ocular veins, was a main vein collecting blood from facial region. The lingual vein was conformed by the sublingual, deep lingual and dorsal lingual veins in all animals, and also by the cranial laryngeal vein in addition to these veins in three animals. The maxillary vein was formed by the pterygoid plexus which drained blood from a wide area medial to the mandibular ramus, and by the superficial temporal vein which collected blood from the temporal region, and by the ventral masseteric vein which received blood from a wide area of the masseteric muscle. Entering the parotid gland in which it received glandular veins, the maxillary vein joined the external jugular vein. The caudal auricular vein was constituted by the stylomastoid, lateral auricular, intermedial auricular and deep auricular veins caudoventral to the basis of the auricula. Coursing ventrally, the caudal auricular vein emptied into the dorsal wall of the external jugular vein. 102The occipital vein was formed by the r. anastomoticuş cum v. occipitali and a vein coming from ventral condyloid fossa in atlantal fossa. Running ventrolaterally, the occipital vein opened into the medial wall of the external jugular vein. Dural sinuses were divided into dorsal and ventral systems, of which the dorsal ones were constituted by the transversal, sigmoid, dorsal sagittal, straight (sinus rectus), dorsal petrosal sinuses and confluence of the sinuses (confluens sinuum), and the ventral ones ventral petrosal, cavernous and basilar sinuses. It was very interesting that the cavernous and basilar sinuses were spongy in nature, and that the temporal and sigmoid sinuses were placed in osseal channels, and that the other sinuses were located between the internal lamellar sheets of the dura mater. Moreover, we recorded a sinus shaped vein which coursed in the occipital squamous part (squama occipitalis) and anastomosed two sigmoid sinuses to one another in seven buffaloes. In conclusion, it was found that the origin, course and terminations of head veins in Water Buffaloes were variable. We hope that this study will shed light on the future studies on the venous system, surgical treatments in head regions and proper diagnosis of pathologic disorders related to the venous vessel, and that it contributes considerably to the present anatomical knowledge in point of the concerned veins in this species. 103