Yumurta ve et tavuklarının farklı dokularında gümüşleme metoduyla boyanan nükleolus organizer (AgNOR) bölgelerin dağılımının belirlenmesi

Abstract

6. ÖZET S.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Histoloji Ve Embriyoloji (VET) Anabilim Dalı DOKTORA TEZİ / KONYA-2004 M.Faruk AYDIN Danışman Prof.Dr. İlhami ÇELİK Yumurta ve et tavuklarının farklı dokularında gümüşleme metoduyla boyanan nükleolus organizer (AgNOR) bölgelerin dağılımının belirlenmesi Bu çalışmada, yumurta ve et verimleri yönünden geliştirilmiş olan farklı iki tavuk ırkının (yumurtacı Nick Chick ve etçi Hubboard), farklı dokularındaki hücrelerin çekirdeklerinde bulunan nükleolus organizer bölgeler (NOR'lann) gümüşleme yöntemiyle boyanarak; bunların sayılan, lokalizasyonları, büyüklükleri ve alanları, kuluçkanın ve kuluçka sonrası dönemin farklı evrelerinde görüntü işleme ve analiz programı ile belirlenerek, bu parametrelerde oluşan değişiklikler istatistiksel yöntemlerle analiz edilimiştir. Çalışmada ayrıca hücre çekirdeklerinin çap ve alanları da belirlenerek, AgNOR'ların nisbi alanları da (AgNOR' ların çekirdek alanındaki yüzdesi) belirlenmiştir. Elde edilen verilere dayanılarak; AgNOR parametreleri ile çekirdek parametrelerinde incelenen dönemlerde oluşan değişikliklerle cinsiyet ve ırklar arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara dayanılarak aşağıdaki sonuçlara varılmıştır;1. Yumurtacıların hepatositlerinin çekirdek alanı ve çekirdek çapı kuluçkanın 17. gününde broylerlerden önemli derecede yüksektir. Çekirdek çapı da kuluçkanın 17. günü ve çıkış gününde broylerlerden daha yüksek bulunmuştur. AgNOR sayısı ise, broylerlerde çıkış gününde daha fazla iken, kuluçka sonrası 6. haftada yumurtacılar daha fazla AgNOR sayışma sahiptir. AgNOR alanı, kuluçkanın 14. gününde ve kuluçkadan sonraki 6. haftada broylerlerde daha fazla iken, kuluçkanın 17. gününde yumurtacılar daha fazla AgNOR alanına sahiptir. Kuluçkanın 17. günü ve çıkış gününde yumurtacılar daha iri AgNOR'lara sahipken, kuluçka sonrası 6. haftada broylerler daha iri AgNOR'lara sahiptir. 2. Gruplar arasında bacak kası kas tellerinin çekirdek alanı değerleri bakımından ırklar arasında önemli fark bulunmamaktadır. Yumurtacılar kuluçka sonrası 6. haftada daha iri çekirdeklere sahiptir. Broylerler, kuluçkanın 14. gününde daha fazla sayıda AgNOR' a sahipken, kuluçka sonrası 6. haftada yumurtacılar daha fazla AgNOR sayısına sahiptir. Broylerler, kuluçka sonrası 6. haftada daha yüksek AgNOR alanına sahiptir. Irkların AgNOR çaplan arasında sadece çıkış gününde önemli fark vardır ve yumurtacıların AgNOR' ları daha iridir. 3. Göğüs kası kas tellerinin çekirdek alam, kuluçkanın 11. günüyle kuluçka sonrası 6. haftada broylerlerde daha fazlayken, kuluçkadan çıkış günü yumurtacılar daha fazla çekirdek alanına sahiptir. Çekirdek, kuluçkanın 14. günüyle çıkış gününde yumurtacılarda daha iridir. Grupların göğüs kası kas tellerinin AgNOR sayılan arasında hiçbir dönemde fark bulunmamaktadır. AgNOR alam ise, kuluçkamn 11, 14 ve 17. günleriyle kuluçka sonrası 6. haftada broylerlerde daha fazladır. AgNOR büyüklüğü bakımından gruplar arasında fark bulunmamıştır. 4. Yumurtacıların beyin korteksindeki iri piramidal nöronların çekirdek alam, kuluçkanın 14. günüyle kuluçka sonrası 6. haftada daha fazladır. Kuluçkanın 11 ve 14. günlerinde yumurtacılar daha iri çekirdeklere sahiptir. Broylerlerin AgNOR sayısı, sadece kuluçka sonrası 6. haftada daha fazladır. Kuluçkanın 11. gününde broylerler daha fazla AgNOR alanına ve daha iri AgNOR'lara sahiptirler. Kuluçkanın 14. gününde ise yumurtacılar daha iri AgNOR'lara sahiptir.5. Broylerlerde beyinciğin Purkinje hücrelerinin çekirdek alanı, kuluçkanın 1 1 ve 14. günlerinde daha fazladır. Kuluçkanın 14. gününde broylerler daha iri çekirdeklere sahip olmakla birlikte, her iki ırkın AgNOR sayılan arasında fark bulunmamaktadır. AgNOR alam kuluçkanın 11. gününde broylerlerde daha fazladır. Aym zamanda, grupların AgNOR büyüklükleri arasında da fark bulunmamaktadır. 6. Broylerlerin medulla spinasilinin ventral kornusundaki iri motor nöronlar, kuluçkanın 11, 14 ve 17. günlerinde yumurtacılardan daha fazla çekirdek alanına sahiptir. Yumurtacılar kuluçkanın 11. gününde daha iri çekirdeklere sahiptir. Broylerlerin AgNOR sayısı, kuluçkanın 17. günüyle kuluçka sonrası 6. haftada daha fazladır. Kuluçkanın 11, 14, 17. günleri ve kuluçka sonrası dönemin 6. haftasında, yumurtacıların AgNOR alam daha fazladır. Yumurtacılar kuluçkanın 1 1 ve 17. günleri ile kuluçka sonrası 6. haftada daha iri AgNOR'lara sahiptir. Yukarıdaki sonuçlar, dikkate alınmak suretiyle yumurtacı ve broyler ırkı tavukların verim özellikleri ve incelenen parametreler arasında direkt olarak bağıntı kurulması imkanı bulunmamakla birlikte, özellikle kuluçkadan çıkıştan sonraki dönemde hayvanların verim kayıtlan yanında AgNOR parametrelerini içeren çalışmaların birlikte yürütülmesinin yararlı olacağı kanaatine varılmıştır. Çalışma sonucunda ayrıca, incelenen iki tavuk ırkının farklı dönemlerdeki çekirdek ve AgNOR parametreleri hakkında daha sonra yapılacak olan çalışmalar için de temel veriler sağlanmıştır.

7. SUMMARY Determination of the distribution of silver-stained nucleolar organizing regions (AgNORs) in various tissues of broilers and laying hens In this study, the number, localization, size, area of the silver staining nucleolus organiser regions (AgNORs) were determined in both a line (Nick Chick) and broiler (Hubboard) chickens through the hatching period and afterwards up to either 6th week for broilers or 32 weeks of age for layers. The data was analysed with an image analysis programme. Also, nuclear parameters such as nucleus diameter, nuclear area were also determined. Relative AgNOR area, the ratio of the AgNOR area in the nuclear area was calculated from the related data and expressed as percentage value. Both AgNOR and nucleus data were analysed with statistical methods. Comparisons were made amongst periods, genders and lines. Based on the data the following results were revealed; 1. Nuclear area of layers was significantly higher at the 17th day of hatching period. Nucleus diameter was found to be higher in layers both at the 17th of hatching period and hatching day. AgNOR number was higher in broiler on the day of hatch, whereas layers had higher AgNOR number at the 6th week of post-hatch. AgNOR area of the layers was higher both at the 14th day of hatch and the 6th week of post-hatch. Both at the 17th day of the hatching period and on the day of hatch, broilers had larger AgNORs, although broilers had larger AgNORs at 6th week of post-hatch. 2. There were no significant differences between the nuclear area of the leg muscle fibers. Layers had larger nuclei at the 6th week of post-hatch. Broilers had more AgNORs at the 14th day of the hatching, whereas at the 6th week of post-hatch, layers had more AgNORs. Broilers displayed higher AgNOR area at the 6th week of post-hatch. AgNOR diameter was only higher at the day of hatch in layers. 3. Breast muscle fibers had more nuclear area both at the 11 day of hatching period and the 6 week of post-hatch, whereas layers had the higher nuclear area at the day of hatch. Nucleus diameter was higher in layers at the 14th day of 65hatching period and at the day of hatch. AgNOR numbers did not change significantly at any period. AgNOR area was higher at the 11th, 14th, and 17th th days of hatch, and also at the 6 day of post-hatch. AgNOR diameter had similar values in both lines through the investigated periods. 4. The nuclear area of large pyramidal neurones of the deep hemisphere cortex of the layers had higher values at the 11th and the 14th days of hatching, and at the 6th week of post-hatch. Both at the 11th and 14th days of the hatching, layers had larger nuclei. Broilers had higher AgNOR number at the 6th week of post-hatch. At the 1 1 day of hatching period, broilers had both larger AgNOR area and AgNOR diameters. 5. Nuclear area of Purkinje neurones of the cerebellar cortex was larger in layers at th th th the 1 1 and 14 days of the hatching. Broilers had larger nuclei at the 14 day of hatching period. AgNOR numbers and AgNOR diameters were similar in all th groups. Broilers had more AgNOR area at the 1 1 day of hatching period. 6. Larger motor neurones of medulla spinalis had larger nuclear area in broilers at the 1 1th and 14th days of hatching. Broilers also had larger nuclei at the 14th day of hatching period. There were no significant changes between the AgNOR numbers of the groups. Layers had larger AgNOR area at the the 11th day of hatching period. There was no significant difference in AgNOR diameters of the groups. Based on the findings, it is impossible to correlate the growth performance and egg production traits with the AgNOR and nuclear parameters investigated in this study. Further studies should be performed regarding both growth performance and egg production traits and AgNOR parameters. 66