Türkiye`de sporda ani ölümler ve nedenlerinin araştırılması

Abstract

6. ÖZET S.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Antrenörlük Eğitimi Anabilim Dalı YÜKSEK LİSANS TEZİ /KONYA 2004 Mutlu ÖNER Türkiye'de Sporda Ani Ölüm Olayları ve Nedenlerinin Araştırılması Bu çalışmada, Türkiye'de spora bağlı ani ölümler ve nedenlerinin retrospektif olarak araştırılarak yaşa, cinsiyete, branşa, zamana, ölüm yeri ve nedenlerine göre belirlenmesi ve alınacak tedbirlerle önlenmesi amaçlandı. Bu amaçla, Türkiye'de spora bağlı ani ölümlerin belirlenmesi için `Sporda Ani Ölümleri Değerlendirme Formu` hazırlanarak tüm Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri ve Federasyon Başkanlıklarına gönderildi. Bunun sonucunda ülkemizde 30 Eylül 2004 tarihine kadar spora bağlı 131 adet ani ölüm vakası tespit edildi. Tespit edilen bu vakalardan 49'u (32'si dağcılıkta, 8'i kayakta, 7'si futbolda, l'i basketbolda ve l'i Scuba dalışında) spor kazaları (41) ve bilgi eksikliği (8) nedeni ile araştırma kapsamına alınmadı. Geriye kalan 82 ani ölüm vakası araştırma kapsamında detaylı bir şekilde ele alındı. Bu konuda ülkemizde ve dünyada yapılan çalışmalarla karşılaştırılarak incelendi. Bu vakalardan 77'si (% 93.9) erkek, 5'inin (% 6.1) kadın olduğu belirlendi. Erkeklerin kadınlara oranı yaklaşık 1/15 olarak bulundu. Erkeklerin yaş ortalamaları 32.0 (15 ila 65 yaş) olurken, bu oran kadınlarda 15.6 (12 ila 17 yaş) olarak bulundu. Ani ölümlerin % 64.6'sı (53) 35 yaşın altındaki sporcularda görülürken % 35.4 (29) 35 yaşın üstü sporcularda gerçekleştiği saptandı. Sporda ani ölümler, daha çok yarışmaya dayalı yoğun efor gerektiren takım sporlarında ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde spora bağlı ani ölümler; futbol (60), basketbol (7), jogging (3), güreş (3), yüzme (1), hentbol (1), atlı cirit (1), karate (1), eskrim (1), su topu (1), tekvando (1), halk oyunları (1) ve atletizm (1) branşlarında olduğu saptandı. Spora bağlı ani ölümlerin 70'inin (% 85.4) takım sporlarında, 12'sinin (% 14.6) ise bireysel sporlarda olduğu gözlendi. Türkiye'de sporda ani ölümlerin % 91.3'ü amatör ve sedanter spor yapanlarda tespit edildi. Sporda ani ölümler büyükşehirlerde özellikle halı sahalarda daha sık gözlenmektedir. Ülkemizdeki sporcularda ani ölümlerin % 70.7'sİnin müsabaka anında ortaya çıktığı 62görüldü. Vakalarının % 46.3 'üne otopsi yapılığı tespit edildi. Ülkemizde son yıllarda spora bağlı ani ölüm vakaları artmış olduğu ve insİdensinin yılda 100.000 kişide 3.0 olduğu belirlendi. Ülkemizde spora bağlı ani ölümler yaz ve ilkbahar mevsimlerinde daha sık görülmektedir. Türkiye'de spora bağlı ani ölümlerin % 85.4'ü kalbe, % 7.3'ü beyine, % 1.2'ü hematopoietik sisteme bağlı olduğu ve % 6.1'nin nedeni ise otopsi yapılmasına rağmen hala belirlenememiştir. Kardiovasküler nedenlerin içinde kalp krizi (MI) % 50.0 ile birinci sırada yer alırken bunu % 17.1 'le koroner arter hastalığı, % 11.0'la kalp yetmezliği, % 3.7'le aort darlığı, % 1.2'le aort rupturu, % 1.2'le hipertrofîk kardiyomiyopati ve % 1.2'le kalp durması izlemektedir. Ülkemizde doping kullanımına bağlı ani ölüm vakası tespit edilemedi. Travmaya bağlı 8 ani ölüm vakasından 5 'i kafa travmasına, l'i göğüs travmasına, l'i abdominal travmaya ve l'i de baş-boyun travmasına bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimler: Türkiye, Spor, Ani Ölüm 63

7. SUMMARY Selçuk Universty Institute of Medical Science Department of Antreneur Training MSc Thesis / KONYA - 2004 Mutlu ÖNER Investigations of sport-related sudden deaths and reasons in Turkey The purposes of this study were to investigate sport-related sudden death cases and reasons retrospectively; to evaluate the findings in terms of age, sex, branch, time, place and reasons; and to discuss the preventive precautions. For this reason, `Evaluation Form for Sudden Death in Sport` was prepared and sent to all Local Youth and Sport Directory and Federation Presidencies of all sport branch in Turkey. As a result, 131 sudden death cases were detemined in Turkey until 30 September 2004. From these, 49 cases (32 mountainous, 8 sky, 7 football, 1 basketball and 1 scuba) were not included and discussed in this study; because, they were regarded as sport accident (41) and lack of information. Remained 82 sudden death cases were discussed in detail with the related studies perfomed in Turkey and other countries. Seventy seven cases (93.9 %) male and 5 cases (6.1 %) female were found from the 82 sudden deaths (rate 1/15). The mean for ages were detemined as 32.0 for male (15 to 65) and 15.6 for female (12 tol7). Fifty three cases (64.6%) were found below 35 age and 27 cases (35.4%) up to 35. The sudden deaths in sport are generally seen in the compatative sports branchs required exessive effort. In Turkey, football (60), basketball (7), jogging (3), wrestling (3), swimming (1), handball (1), cirit with horse (1), karate (1), eskrim (1), waterball (1), teak- wondo (1) and athletism (1) are the spor activities in which sudden death occurred. Also, from the sudden deaths occurred in Turkey, 70 cases (85.4%) were occured in the team sports and 12 cases (14.6 %) were found in the individual sport branchs. The most of sudden deaths cases (91.3%) were determined in amateur and sedanter sport activities. Sudden death cases are a generally observed in the carpet-court in relatively populated cities and metropols. The rate of 70.7% from the all cases investigated in this study were found during the race/competition and 46.3% of the cases were performed necropsy/autopsy. The attendance to the sport activities increased in recent years in Turkey. 64The incidence of the sudden death in sports were found 3.0/100.000, and the cases were generally cumulated in the summer and spring seasons. In Turkey, suden deaths in sport were determined by cardiac (85.4%), cerebral (7.3%), haematopoietic (1.2%) systems failures. However, the rate of 6.1% of the cases could not be diagnosed dispite of autopsy. Cardiac arrest (Myocardial Infarctus) was found to be the most common reason in the cardio-vascular reasons. Following, coronary artery disease (17.1%), cardiac failure (11.0%), aortic stenosis (3.7%), aortic ruptures (1.2%), hypertrophic cardiomyophaty (1.2%) and cardiac arrest (1.2%) were reported for other reasons for sudden deaths. Doping-related sudden deaths were not reported. Eight cases occurred by traumatic reasons were found cranial (5), thracic (1), abdominal (1) and cranio- cervical (1) traumas. Key Words: Turkey, Sports, Sudden Death. 65