Ergenlere yönelik güçlendirme programının madde bağımlılığından korunmada öz-yeterlik, benlik saygısı ve atılganlık düzeylerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, ergenlere uygulanan Güçlendirme Programı'nın, ergenlerin 'madde bağımlılığından korunmada öz-yeterlik', 'benlik saygısı' ve 'atılganlık' düzeylerine etkisini değerlendirmek ve ergenlerin bu eğitime ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın nicel boyutunda ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen; nitel boyutunda ise olgubilim (fenomonojik) deseni kullanılmıştır. Çalışma Konya ili Karatay ilçesinde bulunan iki ilköğretim ikinci kademe okulunda 2015-2016 ve 2016-2017 eğitim-öğretim yılında yürütülmüştür. Müdahale grubu 33 ve kontrol grubu 32 olmak üzere çalışma grubu 65 ergenden oluşmaktadır. Müdahale grubunda yer alan ergenlere araştırmacı tarafından geliştirilen ve her bir oturumu 45 dakika süren 10 oturumdan oluşan 'Güçlendirme Programı' uygulanmıştır. Kontrol grubuna ise herhangi bir girişim uygulanmamıştır. Veriler; Ergen Bilgi Formu, Ergenler için Madde Bağımlılığından Korunmada Öz-Yeterlik Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Rathus Atılganlık Envanteri ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; tekrarlı ölçümlerde varyans analizi, bağımsız gruplarda t testi, çoklu doğrusal regresyon analizi ve içerik analizi yapılmıştır. Çalışmada Güçlendirme Programı'na katılan ergenlerin madde bağımlılığından korunmada öz-yeterlik puan ortalamaları son test ve izlem ölçümünde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artmıştır (p<0,01). Müdahale ve kontrol grubu arasında madde bağımlılığından korunmada öz-yeterlik, benlik saygısı ve atılganlık puanları yönünden farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0,01). Çalışmanın nitel boyutunda ise ergenler Güçlendirme Programı'nın psikososyal becerileri öğrenme ve bu becerileri geliştirmeleri yönünden kendilerini olumlu yönde etkilediğini ifade etmişlerdir. Yanı sıra ergenler, eğitim programının başarısını artırmada oturum sayısının ve ergenler tarafından alınan sorumluluğun daha fazla olmasını, bu tür programlara ebeveynlerin de katılmalarının önemini vurgulamışlardır.Anahtar Sözcükler: Atılganlık; Benlik Saygısı; Ergen; Güçlendirme Programı; Madde Bağımlılığından Korunmada Öz-yeterlik

This research aimed to evaluate the effect of Empowerment Programme towards adolescent on the level of self-efficacy to avoid substance use, self esteem and assertiveness and to determine the adolescent's view on Empowerment Education. While quasi-experimental design with pre-test, post-test, follow-up and control group were used in the quantitative level, phenomenological pattern was used in the qualitative level. The study was conducted with the students of two secondary schools at Karatay District of Konya Province between school years of 2015-2016 and 2016-2017. The study group was consist of 65 adolescents; 33 for intervention group and 32 for control group. Empowerment Programme developed by there searcher was applied to the adolescents in the intervention group with 10 sessions and each session lasted 45 minutes. No initative was taken for the control group throughout the research. The data was collected with `Adolescents' Information Form`, `Self Efficacy of Teens to Avoid Substance Addiction`, `Rosenberg Self-Esteem Scale`, ` Rathus Assertiveness Schedule` and `Semi-Structured In Depth Interview Form`. Repeated measures analysis of variance, independent samples t test, multiple regression and content analysis were used in data analysis. Mean scores of self-efficacy to avoid substance use of adolescents in the intervention group increased significantly in post-test and follow-up (p<0,01).Moreover, it is found that the scores of self-efficacy to avoid substance use, self esteem and assertiveness are significantly different between intervention and control groups (p<0,01).In the qualitative level, adolescents stated that the Empowerment Programme effects them positively in learning and developing psycho-social skills. They also expressed that participation of parents to the education, increasing of the number of sessions and increasing of the responsibilities of adolescents in the education are needed in order to enhance the success of the Education Program.Keywords: Assertiveness; Self-Esteem; Adolescent; Empowerment Education; Self-Efficacy to Avoid Substance Use