Okulöncesi eğitim kurumlarına öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumları programlarının yeterliği

Abstract

BÖLÜM IV ÖZET, SONUÇ VE ÖNEEÎLER Bu bölümde önce, araştırmanın bir özeti verilmiş, daha sonra, varılan sonuçlar açıklanmış, son olarak da araştırmanın bulgularına dayanarak geliştirilen öneriler verilmiştir. A. ÖZET Tarama modeli ile ayrıntılı durum saptama niteliğindeki bu araştırma problem; yöntem; bulgular ve yorum; özet, sonuç ve öneriler olmak üzere dört ana bölüm olarak planlanmıştır. Hızla kalkınmakta olan.ülkemizde kadınların gün geçtikçe iş hayatına katılmaları, çalışan annelerin sayısının artması sonucunda evde kalan çocuğa gerekli bakım ve eğitimi verecek yetişkinin olmaması okulöncesi eğitim kurumlarına olan ihtiyacı gittikçe artırmaktadır. Annenin çalışmadığı ailelerde; genellikle anneler ya da yetişkinler geçirdikleri eğitim tecrübelerine dayanarak çocuklarını yetiştirmektedirler. Yetişkinin- geçirmiş olduğu eğitim tecrübesi de genellikle günümüzün `eğitim anlayışına göre yetersiz kalmaktadır. Okulöncesi eğitimi, çocuklara erken yaşlardan itibaren daha iyi gelişme olanakları sağlamak, onları ilkokula hazırlamak ve nitelikli insan potansiyeli artırmak 260261 bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu alandaki eğitim etkinliklerinin yoğunlaştırılması kaçınılmaz bir mecburiyet olarak ortaya çıkmaktadır. Küçük çocukların duygusal bakımdan sağlıklı bir şekilde yetişmesinde yetişkinlerle olan ilişkilerinin büyük ölçüde rolü vardır. Okulöncesi çocukların ilişkide bulundukları yetişkinlerin başında da anne ve babanın yanısıra öğretmenler gelmektedir. O halde, okulöncesi eğitim hizmetlerinin gerçekleştirilip, yaygınlaştırılmasında; eğitim hizmetlerini yürütecek olan öğretmenlerin yetiştirilmesi işi ayrı bir önem taşımaktadır. Çağdaş eğitim teorileri, öğretmenin yalnızca belli konularda bilgili olması ve bu bilgiyi çocuklara aktarmasını yeterli görmemektedir. Bu durum özellikle okulöncesi öğretmenleri için geçerlidir. Çünkü, okulöncesi eğitimin asıl görevi bilgi aktarmak değildir. Çocukların içinde yaşadıkları topluma kolay ve mutlu bir geçiş sağlayabilmelerinde yardımcı olmaktır. İşte bu nedenlerden dolayı çocukların gelişmelerinde okulöncesi eğitim kurumlarının duygusal atmosferi çok büyük bir önem taşımakta ve öğretmene bu noktada önemli görevler düşmektedir. Ülkemizde 1981 yılma kadar, okulöncesi eğitim kurumlarına öğretmen yetiştirme Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Bakımı Meslek Dalı aracılığı ile gerçekleştirilmiştir. Ancak, 6 Kasım 1981 tarih ve 2547 sayılı Yüksek öğretim Kanunu ve bunu tamamlayan 20 Temmuz 1982 tarih ve 41 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bir üniversite reformu gerçekleştirilmiştir. Bu reformun sonucunda,Milli Eğitim Bakanlığı' na bağlı olarak işlevini sürdüren okulöncesi eğitim kurumlarına öğretmen yetiştiren yüksek- öğretim kurumları da üniversiteler bünyesine alınmışlardır. Bugün okulöncesi alana öğretmen yetiştiren; Gazi ve Selçuk Üniversiteleri bünyelerinde bulunan, üç yükseköğretim kurumunda uygulanan eğitim programları aracılığı ile öğretmen yetiştirilmektedir. Acaba bu yükseköğretim kurumları okulöncesi alanın beklentileri doğrultusunda öğretmen yetiştirebilmekte midir? - problemin öncelikle ele alınması gerekir. Bu da, ancak, söz konusu yükseköğretim kurumları programlarının değerlendirilmesi ile saptanabilir. Bu araştırmanın genel amacı, okulöncesi alana öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim elemanları, öğrenciler ve bu kurumlardan mezun olarak öğretmenlik yapanların, program uygulamaları hakkındaki görüşlerini alarak, `Okulöncesi öğretmenliği Programında` bulunan alan ve öğretmenlik meslek bilgisi derslerinden herbirinin kazandırması beklenen davranışların yeterliğine ilişkin görüşlere temel olabilecek veriler toplayarak program uygulamalarında karşılaşılan sorunları belirlemek; bu görüşlerin ışığında öneriler geliştirmektir. Bu düşünceyle önce, okulöncesi alana öğretmen yetişirme ile ilgili literatür taraması yapılıp, doğrudan ilgili kaynak grupların görüşlerine başvurularak veriler elde edilmiştir. Bu amaçla, öğretim elemanları, öğrenciler ve okulöncesi öğretmenlerden oluşan çalışma evreni oluşturulmuştur. Örnekleme seçilen denek gruplarına üç ayrı yeterlik ölçeği uygulandı. 33 öğretim elemanından 32' si; 344 öğrenciden'263 320' si; 365 okulöncesi öğretmenden 100' ü.ölçekleri cevaplandırmışlardır. Toplanan veriler, daha çok, mevcut programların yeterliği konusunda dörtlü Ölçek üzerinde belli görüşlere katılıp katılmama derecesini belirleyen dereceleme ölçekleriyle sayısallaştırılmıştır. Okulöncesi öğretmenlere yeterlik ölçekleri posta ile gönderildi. Yeterlik ölçeklerinin dönüş oranları iki izleme ile yükseltilmeye çalışıldı. Yapılan incelemeler sonunda, dönen yeterlik ölçekleriyle yetinilebileceği anlaşıldı. Gerekli izinler alındıktan sonra, öğretim elemanları ve öğrencilere yeterlik ölçekleri bizzat araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Yeterlik ölçeklerinin dönüş oranı öğretim elemanlarında %84, öğrencilerde % 93, okulöncesi öğretmenlerde ise %27 olmuştur. Verilerin işlenmesi ve istatistiksel çözümlemeler Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgi işlem Dairesi Başkanlığında yapılmıştır. Yeterlik ölçeği aracılığıyla elde edilen veriler `Sosyal Bilimler için İstatistik Programlar` (SPSS) ile değerlendirilmiştir. Basit frekans ve yüzde dağılımlarına ek olarak, variyans analizi (F) yapıldı, F sonuçları anlamlı çıkanlar için `Duncan` testi uygulandı ve istatistiksel anlamlılık için.05 düzeyi benimsendi. Araştırma, okulöncesi alana öğretmen yetiştiren: yükseköğretim kurumları programlarının uygulanmasına dair alan ve öğretmenlik meslek bilgisi öğretim elemanları, söz. konusu ana bilim dalında okuyan son sınıf öğrencileri ve bu bilim dalından mezun olarak Milli `Eğitim Gençlik ve Spor264 Bakanlığı'na bağlı okulöncesi eğitim kurumlarında öğretmenlik yapanlarla sınırlıdır. Mevcut programların değerlendirilmesinde sadece alan ve öğretmenlik meslek bilgisi derleri dikkate alınmış, genel kültür dersleri araştırma dışında tutulmuştur. Ayrıca, okulöncesi öğretmenliği programında bulunan alan ve öğretmenlik meslek bilgisi derslerinden herbirinin amaçları doğrultusunda kazandırması beklenen davranışların yeterlik düzeyi ele alınmış, söz konusu derslerin içerik, öğretme-öğrenme süreçleri ve değerlendirme boyutu üzerinde durulmamıştır. Okulöncesi alana öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumları eğitim programlarında bulunan alan ve öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin amaçları doğrultusunda kazandırmaları beklenen davranışları gerçekleştirme düzeyi ile ilgili bulgular, ayrıntılı amaçlarda belirtildiği şekilde test edilmiştir. İstatistiksel olarak örneklemi oluşturan Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Ev Ekonomisi Bölümü ve aynı fakülteye bağlı Kız Sanat Eğitim Yüksekokulu ile Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesine bağlı Kız Sanat Eğitim Yüksekokulu `Anaokulu öğretmenliği Programı` alan ve öğretmenlik meslek bilgisi öğretim elemanları, son sınıf öğrencileri ve okulöncesi. alanda öğretmenlik yapanlara uygulanan yeterlik ölçeğindeki sorulara verdikleri cevaplara göre programın yeterliği konusundaki düşünceleri alınmış, ayrıca denek grupları arasında programın yeterliği konusunda anlamlı bir farkın bulunup bulunmadığı, varsa anlamlılığın derecesi ya da kaynağı araştırılarak yorumlarda bulunulmuştur...265 Araştırma sonunda elde edilen bulgulara göre sonuçlar çıkarılmış ve öneriler geliştirilmiştir. B.SONUÇLAR Bu bölümde, araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak ulaşılan sonuçlara yer verilmiştir. Bu araştırma, kendi sınırlılıkları içinde belirlenen amaçları doğrultusunda, üçüncü bölümde yer alan tablolarda özetlenen bulguların ışığı altında ve ayrıntılı amaçlarda belirlenen problemlerin sırasına göre okulöncesi alana öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarında uygulanan programların yeterliği ile ilgili sonuçlar belirlenmeye çalışılmıştır. Gerek araştırmada kullanılan yeterlik ölçeğindeki sorulara alınan cevaplar, gerekse araştırma amaçlarının test edilmesiyle elde edilen bulgulardan aşağıdaki sonuçlara varılmıştır.1.öğretim elemanları, okulöncesi öğretmenler ve son sınıf öğrencilerinin, `Alan Bilgisi` derslerinin yeterlikleri konusundaki görüşleriyle ilgili sonuçlar: a) `Çocuk Gelişimi ve Eğitimi ` dersine ilişkin davranışların, genellikle, öğretim elemanlarınca kazındırıldığı, okulöncesi öğretmenlerince kazanıldığı ve uygulandığı, öğrencilere göre de kazanıldığı görülmektedir. Ancak, öğrencilerin görüşleri, öğretim elemanları ve okulöncesi öğretmenler grubu kadar iyimser değildir. Bu bulgulara bakarak, söz konusu derse ilişkin önemli sorun olmadığı söylenebilir. b) `Okulöncesi Eğitimin İlke ve Yöntemleri` dersi