XIX. yüzyılda Urduca gazelin teması

Abstract

94 7- ÖZET Gazel, genel olarak şekil ve biçimini korumakla birlikte çok az bir farkla Fars ve Arap edebiyatından Urdu edebiyatına geçmiş bir şiir türüdür. XVI. yüzyılda gazel, Urdu edebiyatı içinde Fars edebiyatının bir kopyası olarak gelişmiş ve Sebk-i Hindî tarzı ile başlamıştır. Burada incelenmeye çalışılan dönem 1800-1910 yıllan arasını kapsar ve gazelin gelişmesi ve özellikleri açısından iki döneme ayrılarak ele alınır. İlk dönem 1800-1850 yıllan arasında gazel, altın çağını yaşar ve bu dönemde bütün şiir türleri gelişir. Bunlar daha çok `Aşk ve Tasavvuf' ağırlıklıdır. Dili sade, akıcı ve geleneklere bağlı olarak gelişir. Bu dönemde Urdu edebiyatına katkılan olan ve edebî değer taşıyan şairlerden bazıları ele alınmıştır. (Nazir Ak- barabadi, Rengin, İnşa, Atiş vd.) Cüret, İnşa, Rengin, Rihtî şiir sanatının yaratıcılarındandır Şairler bu dönemde saraya bağlı kalmışlar ve bu etki sonucunda yukarıda da belirttiğimiz gibi aşk ve tasavvuf konularıyla gazel sınırlı kalmıştır. İkinci dönem 1850-1910 yıllan arasında gazelde yenilikler yapılır. 1857 İngiliz istilâsı, şairlerin can güvenliğini tehdit ederek yerlerinden ettiği gibi önemli bazı eserlerin kaybolmasına da neden olmuştur. Bu ayaklanma şiire siyasî konuların da girmesini sağlar. Urdu edebiyatı, İngiliz edebiyatından etkilenir ve İngiliz edebiyatı nazmının ufkunu, yüceliğini ve saflığını alır. İngiliz edebiyatı şiirleri, Urdu edebiyatı şiirleri üzerine uygulanmaya başlanır. Bu dönemde Urdu edebiyatına büyük katkıları olan şairler şunlardır: Galib, Mümin, zavk, Hali, Azad, v.d. Galib, Urdu edebiyatının eşsiz yaratıcı şairidir. Mali ve Azad, modern Urdu edebiyatında benzersiz bir pozisyona sahiptirler ve gazele reform getiren en önemli şairlerdir. Hali ulusal ve siyasî konularda ilk şiir yazan ve `Vatan` adlı şiirinde Müslümanların düşüşüne ilk ağlayandır. Bu dönemde daha çok teşbih ve mecaz sanatları kullanılmıştır ve bu dönem şairleri edebî sanatta daha çok ustalaşırlar. Yapılan bu çalışmalar sonucunda gazelin bu dönemde (1800-1910 yılları arasında) bir gelişme ve reform dönemi yaşadığını ileri sürebiliriz.

95 8- SUMMARY Ghazel, in general keeps its form and scheme but it passes to Urdu li terature from Persian and Arabian literature with some changes. In XVI. century it developed in Urdu literature as an imitation of Persian literature and it begins with Sebk-i Hindi. Here, we try to examine the period co vers between the years 1800-1910's and ghazel's in respect of development and its specialities. We can divide it into two periods. First period is between 18(H)- 1850. In this period, ghazel has its golden age and in this period all poetry genres developed. Their subjects are `love and mysticism`. Its language is clear, fluent and it develops depending on traditions. In this period we examine the some of the poets who made contribution to the li terature (Nazir Akbarabadi, Rangin, Insha. Atish, etc.). Juraat, Insha, Rangin are the creators of rikhtl poetry. In this period the poets were loyal to Kingdom and therefore, they were restricted to love and mysticism. In the second period between 1850-1910 there were some developments in poetry. 1857 by English invasion all poets threatened somewhere else and the their books were lost. This rebellion leads to the political subjects. Urdu literature was affected by English literature and it took an new phase, horizon, purity, na ivety, English poetry was practiced transformed into the Urdu poetry. At this pe riod some of the poets who made contributions to the Urdu poetry are: Ghalib, Momin, Zauk, Hali, Azad, etc. Ghalib is the most creative poet in the Urdu li terature and they brought reforms to the literature. Hali is one of the poets who wrote national and political poetry and who first wept for the moslems failure of in his `National` poetry. He mostly used metaphors and simile in his poems. In this period poets become more familiar with literature. As a result of our research we can say that between the years of 1 800- 1910 ghazel leads a period of development and reform.