Zabıt ceridelerine göre I.Devre Osmanlı Meclisi Mebusan`ının ilk içtima yılındaki maarif ile ilgili meclis konuşmaları üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZET Osmanlılarda diğer islâm devletlerinde olduğu gibi dini eğitime ağırlık veren; Tanzimata kadar vakıf kurumlar tarafından maddi finansmanı sağlanan ve tanzimattan sonra devlet bütçesinden karşılanan bir eğitim sistemine sahipti. Bu sistemde azınlıklar kendi cemaatleri ve patrikhane tarafından idare ve kontrol edilen gerekli konularda devlete karşı sorumlu bulunan bir statü içinde eğitim ve öğretimine devam ediyorlardı. Devlet, kendisinin teb'ası bulunan Rum, Ermeni ve Yahudi gibi etnik cemaatlerin dini ve sosyo-kültürel varlıklarını devam ettirmelerinde hür,laik ve demokratik ülkelerde olduğu gibi İslâmın genel din politikasından kaynaklanan bir tolerans ortamında onlara karşı her bakımdan yardımcı olmuştur. Bilhassa tanzimatın 1839 yılında ilanıyla devletin azınlıklara karşı tanıdığı bütün imtiyazlardan da faydalanarak maddi sahalarda olduğu gibi eğitim ve öğretim hizmetlerinde de ilerlemeler kaydetmişlerdir. Böylece kendi zenginlerinin destekleri ve kurdukları vakıflarının organizesiyle açılıp gelişen azınlık okulları, buradan yetişen ve Babıâli Tercümanları ile bürokratları sayesinde günden güne çeşitli yönden Osmanlı Devletinin siyasetine içte ve dışta hakim olmuşlardır. Böylece devletin siyasi, idari, mali ve harici konularında görülen gelişmeler günden güne onları üstün bir seviyeye getirmiştir. Bilhassa ({.Meşrutiyetin ilanından sonra daha önce Osmanlı İnparatoriuğunun kendilerine her sahada insanı ve maddi menfaatlerden faydalanan bu cemaatler, artık kendi etnik yapılarına kavuşma ve gizli emellerini gerçekleştirmenin zaman geldiğine inanarak bu uğurda harekete geçmişlerdir. Tezimizde açıkladığımız gibi Hıristiyan azınlıklar kendi dini yapılarında görülen mezhep aynlıklan sebebiyle hiç bir zaman görüşüp konuşamadıklan meseleleri Osmanlı Mebuslar Meclisinde bu makamı kendi düşüncelerine alet ederek açıkça ve cesaretle dini konularım, kilise ve mekteplerinin ihtiyaçlarım, proplemlerini savunmuş Meclisede bu konuda baskılar yapmışlardır. Gelişen olaylar 10 yıl içerisinde 6 asırlık bir cihan devletinin parçalanmasına sebep olmuştur.

SUMMARY The Ottomans, giving the importance on the religious teaching as in the other Islamic states, had an education system which was financed by the waqf foundations until 1 the time of Tanzimat (*) and after then by the state budget. In this system, the minorities had their own education in a statutes which was organised and ruled by their congregations and patriarchates and was responsible towards the state when necessary. With the tolarance of general religious politics of Islam, the state, as in the other independence, secular and democratic countries, did everything possible for Us citizens, such as Greeks, Armenians and Jews, to continue their religious and socio-cultural education. Espencially by the declaration of Tanzimat in 1839, these minorities, benefitting from all the privileges which were offered to them by the state, had a long way not only in the field of finance but also in the services of teaching and training. Therefore the minority schools which were opened and improved by the organisation of waqf foundations and which were sponsored by the rich people of their own, Babaali Translators and well educated people from these schools had started to dominate the policy of Ottoman State by the days passed. So these improvements, observed in politics finance, managerial and foreign affairs, brought them to higher levels as the time passed. Particulary after the declaration of I (.Meşrutiyet (**), these congregations, having all the advantages in all fields which were put forward by The Ottoman Empire, had started to act accordingly, believing the fact that it was the right time to realise their secret ambitions and to embrace their own ethnic body. As we have stated in our thesis, the christian minority had defended their religious matters, the needs and the problems of their dared to speak about, in The Assembly of Ottoman Deputy openly and courageously, using this post as a tool for their thoughts. These developing events had brought about the collapse of si'k century old universe state in ten years time. Tanzimat (*) : Political Reforms of Abdulmecit in 1839. Meşrutiyet (**) : Constitutional monarchy.