Kurtboğazı Havzası ve onu besleyen havzaların kalite parametrelerininizlenmesi ve planlanması

Abstract

Bu çalışmayla Kurtboğazı havzası ile, onu besleyen Akyar, Eğrekkaya, Kavşakkaya alt havzalarındaki su kalitesinin ve sediment kompozisyonunun yersel ve zamansal değişkenliği ile toprak özelliklerinin alansal dağılımları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi ve her bir alt havzanın ana havza üzerindeki etkilerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda 15 noktadan bir yıl boyunca ayda bir su örneği, göl aynası tabanlarında 5 noktadan sediment örneği ve havza topraklarını temsil edecek ölçütlerle 148 noktadan toprak örneği alınarak analizleri yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; her bir alt havzanın arazi kullanım durumu, topografyası, jeolojik yapısı ve toprak özelliklerinin Kurtboğazı havzasının su ve sediment kalitelerini etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca, analiz edilen su kalitesi parametreleri yönünden her bir alt havzanın Kurtboğazı havzasına taşıdığı yükler hesaplanarak, ana havza üzerindeki etkileri belirlenmiştir. Buna göre; Kurtboğazı havzasına taşınan amonyum (% 45), toplam fosfor (% 54), biyolojik oksijen ihtiyacı (% 47), magnezyum (% 61), sodyum (% 51), karbonat (% 79), klorür (% 49), sülfat (% 63), bor (% 38) ve arsenik yükü (% 49) en fazla Eğrekkaya alt havzasından gelmektedir. Toplam çözünmüş madde (% 42), kimyasal oksijen ihtiyacı(% 48), kalsiyum (% 53) ve bikarbonat (% 46) yükü bakımından en fazla katkıyı Kavşakkaya alt havzası yapmaktadır. Kurtboğazı havzasına potasyum yükü (% 41) bakımından her iki alt havza aynı oranda katkıda bulunurken, nitrat yükü (% 63) bakımından ise en büyük katkıyı Kurtboğazı havzasında bulunan Mera çayı yapmaktadır. Havzada ciddi bir su kalitesi sorunu belirlenmemiştir.

The aim of this study was to determine the relationships between the spatial and temporal variability of the water quality and sediment composition of the Kurtboğazı watershed together with its feeding watersheds and the spatial distribution of the soil properties, and to determine the effects of each catchment on the main watershed. For this purpose, required analyses were performed on the monthly water samples taken from 15 locations, on the sediment samples from 5 stations at the crossing points of the stream and the dam lake and on the 148 representing soil samples.The results showed that the land use, topography, geological formations and soil characteristics of each feeding catchment altogether determined the quality of the main water body and the sediment compositions in the Kurtboğazı watershed. In addition, the loads of each feeding catchment were analyzed and their effects on the main watershed were calculated. It was found that ammonium (45%), total phosphorus (54 %), biological oxygen demand (47 %), magnesium (61 %), sodium (51 %), carbonate (79 %), chloride (49 %), sulfate (63 %), boron (38 %) and arsenic (49 %) transported from the Eğrekkaya catchment to the Kurtboğazı were the highest amounts in the watershed. The Kavşakkaya catchment contributed the most percentages of the total dissolved matter (42 %), chemical oxygen demand (48 %), calcium (53 %) and bicarbonate (46 %) loads. Both feeding catchments were similarly equal in the potassium (41 %) load where the nitrate load (63 %) of the Mera stream to the Kurtboğazı watershed was the highest. No serious water quality problem was detected in the watershed.