Beşinci ve altıncı yüzyıl Hanefi Usulcüleriyle karşılaştırmalı olarak Gazzalinin delil teorisinde şer`u men kablena ve sahabi kavli

Abstract

Şer'u men kablena, daha önceki peygamberlerin, bizim şeriatımız(dinimiz) tarafından neshedildiği açıklanmayan şeriatlarıdır. Âlimler, Hz.Peygamber'in önceki şeriatlarla amel edip etmemesi hususunda ihtilaf etmişlerdir. Bir görüşe göre Hz.Peygamber, kendisine peygamberliği bildirildikten sonra eski şerîatların hükümleriyle amel etmiştir. İkinci bir görüş, Hz.Peygamber, kendisine peygamberlik bildirildikten sonra eski şerîatların hükümleriyle amel etmemiştir. Üçüncü bir görüşe göre eski şerîatların hükümleri Müslümanlar için de bağlayıcıdır. Artık bunlar Hz.Muhammed(s.a.v.)'in şerîatı haline gelmişlerdir. Sonuç olarak önceki şeriatlara ait hükümler, temel kaynaklarla(nassda) haber verilmiş ve neshedilmemiş olmak şartıyla uygulanabilir.Hz. Muhammed (s.a.v.)'i müslüman olarak gören, O'nun sohbetinde bulunan ya da O'nunla gazveye katılan ve mümin olarak ölen kimselere sahâbî denilmiştir. İslami ilimler içerisinde bu kadar önemli bir yere sahip olan sahâbî sözlerinin hukûki değeri araştırmamızın konusunu oluşturmaktadır. Araştırmalarımız sonucunda yaptığımız tesbitleri kısaca şöyle ifade edebiliriz: Sahâbîlerin icmâı olarak adlandırılan söz ve uygulamaları müminler için bir hüccettir. Hüccet olmadığı yönünde bazı aykırı görüşler kabul görmemiştir. Sahabilerin kendi aralarında çeşitli konularda ihtilaf etmeleri mümkündür. Bu ihtilafların ortaya çıkmış olması onların fikirlerini özgürce ortaya koyduklarının bir göstergesi olarak kabul edilmiştir. Sahabi sözleri, önde gelen mezhep imamları tarafından hüccet olarak kabul edilmiştir. Çoğunluk usülcüler de sahibi sözünü fer'i bir delil olarak İslam Hukuk Metodolijisinde deliller konusu içerisinde değerlendirmişlerdir.

Sher?u men Kablena(Previous Orders of religion) is canonical laws which are removed by our religion, and are not explained by the previous prophets.Scholars had difference of opinions about to proceed with the previous canonical laws or not. Accordıng to an opinion, the our Prophet proceeded previous canonical laws after his prophethood was announced to himself. According to a second opinion the our Prophet didn?t proceed the prevıous canonical laws after his prophethood was announced to himself. According to a third opinion, the previous canonical laws were valid for muslims. These were Mr. Muhammed?s canonical laws anymore. As a result, the previous canonical laws can be applied on condition that they must be informed by maın sources and not tobe removed.The terrn of ?Sahâbî? (a companion of prophet Muhammad) is used for the people who, being muslims, saw the Prophet( peace be upon him), attended his conversation and accompanied him when he carried out a military expedition and as belivers.The legal value of the words of the companions which have such an important place in the İslamic Sciences constitutes the subject of our study. We can state the findings that we have reached at the end of the study as follows: The words and applications of the companions called ?icmâ? (the unanimous resolution of the companions) are evidences for all muslims. A few advers views against this view are not acceptable. İt is possible for the companions to differ in opinion between them about various subjects. The emergence of these controversies is accepted as a sign of their putting forward their thoughts freely. Their words are accepted as evidences by the prominent imams of the Islamic sects (madhaib). Most of the scholars dealing with the foundations of the İslamic jurisprudence considered and evaluated the companions words in the subject of evidences as a subsidary proof in the methodology of lslamic jurisprudence.