El-Hariri ve Mulhatu`l-İ`rab adlı eserinde örnek olarak verdiği cümle, ayet ve şiir beyitlerinin tahlilleri

Abstract

Bu tezin amacı manzûm eserlerden biri olan Mul?atu'l-İ?râb'ın müellifi hakkında bilgi sahibi olmak ve Mul?atu'l-İ?râb'daki örnekleri incelemektir.Tezin birinci bölümünde müellifin hayatı (künyesi, doğum tarihi, doğum yeri, âilesi, çocukları ve vefât tarihi), tahsil hayatı ve hocaları, şahsiyeti, resmî görevleri, eserleri ve üslûbu üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmuştur. Tezin ikinci bölümünde Mul?atu'l-İ?râb'da verilen örneklerin tahlilleri yapılmıştır.Bu tezin teşekkülü esnasında uygulanan yöntemler şunlardır:Bilgilerin derlenme ve değerlendirilmesinde, bilimsel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Bu tezde sadece bilgilerin nakledilmesine değil, aynı zamanda araştırmacı bir anlayışla tasnifler oluşturmaya ve sonuçlara ulaşılmaya da önem verilmiştir. Ayrıca araştırmanın sağlıklı bir sonuca ulaşabilmesi için her aşamada, danışmanım ve diğer Arap Dili ve Belâğatı alanındaki hocalar ile sürekli diyalog içerisinde olunmuş ve araştırmanın planlı bir şekilde yürütülmesi sağlanmıştır.Elde edilen sonuçlar; Mul?atu'l-İ?râb'da verilen örnekler cümle, âyet ve şiir beyitlerinden oluşmaktadır. Cümleler çoğunluktadır. Sadece iki bâbda âyeti kerîmelerden örnek verilmiştir. el-?arîrî'nin Mul?atu'l-İ?râb'da verdiği örneklerin büyük çoğunluğu ise nahiv konuları ile ilgilidir. Mul?atu'l-İ?râb'da Sarf konuları ile ilgili toplam 3 bâb vardır. Bunlar; Cem-i Tekóîr Bâbı, Tasğîr Bâbı ve İsm-i Mensûb bâbıdır. Bu eser müptedîlere yönelik yazıldığı için konular ayrıntıya girilmeden basit ve yalın bir şekilde örneklendirilmiştir.

The aim of this thesis is to gain knowledge about the author of one of the works in verse, ?Mülhatül İ?rab?, and to study the examples in Mülhatül İ?rab.In the first part of the thesis, the life of the author (his tag, place and date of birth, his family and children, date of death), his study life and teachers, his personality, official occupations, his works and genre have been focused on in detail. In the second part of the thesis, the examples given in Mülhatül İ?rab have been analysed.During the composition of this thesis, following methods have been used:In compilation and assessment of the data, scientific research methods have been used. Not only transferring the data but development of classifications in an explorative way and reaching the results were also important in this study. Besides, in every phase of the study, in order for the research to reach a sound conclusion, I was always in dialogue with my thesis counsellor and other lecturers of department of Arabic Language and rhetoric;therefore, it has been possible to carry out the research as scheduled.The conclusions gained during the research are as follows: The examples given in Mülhatül İ?rab consisted of sentences, verses, and poem couplets. Majority of them are the sentences. Only in two chapters verses were given as examples. The majority of the examples that Hariri gave in Mülhatül İ?rab are about Syntax (nahiv). There are 3 chapters about semantics (sarf) in Mülhatül İ?rab. These are chapters of Cem-i Teksir, Chapter of Tasğir, and chapter of İsm-i Mensub. Since this work was written for beginners, the topics were examplified simply without details.