Gazzâlî ve İbni Teymiyye`de tekfir anlayışı

Abstract

Kur'an ve sünnette farklı manalarda kullanılan `küfr' kelimesi genelde `dinden çıkma' anlamında kullanılmıştır.Gazzâlî, tekfir olgusunu nasslar çerçevesindeki belli esaslar dâhilinde kayıtlamak ve aşırılığa son vermek için ?Feysalu't-Tefkira beyne'l-İslam ve'z-Zendeka, el-İktisâd fi'l-İ'tikâd? isimli eserini kaleme almıştır. Tekfir etme de tek esas olarak tekzibi gösteren Gazzâlî, te'vil adı altında birçok tekzibin yapıldığını, dolayısıyla yoruma imkân vermeyen ayet ve mütevatir haberlerin te'vil edilmesini tekzip çerçevesinde değerlendirmiş ve bunun için Batınîlerin aşırı kesimi ile filozofları tekfir etmiştir.İbni Teymiyye, tekfirini sapık fırkalara, vahdeti vücut akımına, hulûl fikrinde olanlara, felsefecilere yoğunlaştırmıştır. İbn Teymiyye İslam dininin temelini sarsacak boyutta ifsad edici görüş sahiplerine musamaha göstermemiş, haklarında ölüm cezasını dile getirmiştir.Gazzâlî ve İmam İbni Teymiyye tekfirde esas ölçüyü tevhidi çiğnemek olarak belirlemişlerdir. Tevhidi tekzib edeni kâfir olduğu konusunda tereddüd yaşamamışlardır. Ancak tevhidi kal dili ile değilde hal dili ile çiğneyenlerin tekfir edilmeleri konusunda tereddüd yaşamışlardır. Hatta bu konuda pek söz sarfetmemişlerdir. Her iki imam da bir kişiyi tekfir edebilmek için kesin kanıtların olmasını şart koşarlar. Ancak te'vil gerektiren konularda kişiyi muhatap alıp tekfir etmek yerine genel ilkeleri zikredip tekfir etmekle yetinmişlerdirAnahtar Kelimeler: Gazzâlî, İbni Teymiyye, Tekfir, Tevhid, İslam

`Kofr? term that has been used in different meanings in Quran and Sunnah, has been generally used becoming disbelieving meaning.Gazzâlî wrote ?Feysalu?t-Tefkira beyne?l-İslam ve?z-Zendeka, el-İktisâd fi?l-İ?tikâd?, works to limit takfir fact within determined rules and regulations and to end extremeness. Gazzâlî who states `denial/tekzib? as the sole base at qualifying `kafir? and stated that many `denial/tekzib? was applied under the title of `te?vil/gloss?, so evaluating within `te?vil/gloss? frame the verses and mutawatir news that provides no possibility for commending so he takfired extreme section of Batınîs and philosophers.Ibni Teymiyye intense his takfir qualification to deviant groups, identityism***, people who are in hulûl thought, philosophers. Ibn Teymiyye never provided tolerance the people who have views shaking ground of Islam religion, mentioned death punishment about them.Gazzâlî and Imam Ibni Teymiyye determined the main dimension in takfir as violating the tawhid. They never hesitated that the people who denies tawhid. But also never hesitated that the people who denies tawhid not in orally but acting in behaviors. Furthermore they didn?t utter so much sayings about this subject. Both of imams conditioned certain proofs to qualify a person as takfir. But at the matters that require te?vil/gloss they didn?t have directed to concern but they mentioned general principles and then qualified takfir.Key Words: Gazzâlî, İbni Teymiyye, Takfir*, Tawhid**, Islam