Whistleblowing ve örgütsel etik iklimi ilişkisi üzerine bir uygulama

Abstract

Whistleblowing, bir işletmedeki etik olmayan davranış ve olayların açığa çıkarılması olarak tanımlanabilir. Zararlı gıda üretildiği halde, `iyileştirici özellikli' adı altında pazarlanan ürünler, etiğe aykırı davranışlara örnek olarak gösterilebilir. Şunu belirtmek gerekir ki bu açığa çıkarma (ifşa etme) eylemi, işletme içindeki bireyler veya ortaklar tarafından gerçekleştirilmektedir. Whistleblowing, gönüllülük esasına dayanan bir eylemdir. İçinde barındırdığı çokça risk ve tehlikeden dolayı, çalışanlar etik-dışı davranışları ifşa etmekten çekinmektedirler. Dolayısıyla burada, vicdan ve erdem ön plana çıkmaktadır.Çalışmadaki ikinci önemli konu ise örgütsel etik iklimidir. Örgütsel etik iklimi, çalışanların örgüt kültürünün etiksel boyutuyla ilgili gözlem ve görüşlerinden oluşmaktadır. Kendi arasında üçe ayrılmaktadır. Bunlardan ilki, egoist iklim olarak adlandırılmaktadır. Egoist iklimin bulunduğu örgütler, bencil bir yapıya sahiptir. Bunlar, işletme yararı ve menfaati için her şeyin yapılabileceğini savunurlar. İkinci etik iklim türü ise daha insancıl ve yardımsever bir yapıdadır. Bu iklim çeşidi, örgütteki her bir kararın, işletmedeki tüm çalışanların düşünülerek alınması gerektiğini savunur. Bu iklime göre, alınan herhangi bir karar, işletmedeki bir çalışanı dahi rahatsız etse, uygulamaya konulmamalıdır. Son etik iklim türü ise kural ve ilkelere dayanmaktadır. Bu iklimin mevcut olduğu örgütlerdeki bireyler, etik kurallara uymakta ve bu ilkeleri ihlal etmemeye çalışmaktadırlar.Bu tez çalışması, `whistleblowing' ve `örgütsel etik iklimi' ilişkisini araştırmaktadır. Herhangi bir ilişkinin mevcut olup olmadığını ortaya çıkarmak amacıyla bir uygulama çalışması yapılmıştır. Uygulamada SPSS programı aracılığıyla faktör, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır.

Whistleblowing can be defined as revealing non-ethical events or behaviors (like producing harmful foods even though marketing them as they are remedial.) in a management. This revelation is made by the people working in the management or the stakeholders. Whistleblowing is a treatment which relies on voluntarism. Because it includes many risks and threats, workers are afraid of bringing out behaviors which are illegal and non-ethical. So, conscience and virtue are very important in this theme.Organizational Ethical Climate is the second concept used in this work. It consists of workers? opinions about the ethical organizational culture of management. It can be separated into there components. The first one is called as egoistic climate. These are organizations which are self-centered. They assert that everything can be made in order to acquire benefit for management. Second ethical climate type is humanist and helpful. According to this sort, decisions in the organizations should be given by caring the whole people in management. If that decision will damage even one employee, than it shouldn?t be put into practice. The last type relies on rules and principles. It claims that the humans in an organization should obey the ethic rules and not break them.In this thesis, the relationship between `whistleblowing? and `organizational ethical climate? is searched. A practice is made in order to analyze whether there is such a relation. Factor, korelation and regression analyses are applied by using SPSS program.