Hâricîler ve Vehhâbilerin ve ortaya çıktıkları dönemlerin ortak özellikleri

Abstract

Hâricîlik ve Vehhâbiliğin özelliklerini kaynaklara dayalı olarak ortaya koymayı amaçlayan tezimiz Hz. Peygamber'in vefatıyla başlayıp, ilk dört halife ve tahkim olayına kadarki zamanı kapsamaktadır. Ama Hâricîler ile ilgili verilen örnekler için kısıtlı da olsa Emeviler zamanındaki olaylara temas edilmiştir. Vehhâbiler için ise Hicaz'ın Osmanlı Devleti'ne katılması ve daha sonraki sürece kısaca değinilmiş ve Vehhâbilerin ortaya çıktığı zamanki dönemde Osmanlı Devleti'nin durumuyla sınırlı tutulmuştur.Hz. Peygamber'in vefatından sonra siyasi olayların şekillenmesinde Hz. Ebû Bekir, Ömer, Osman ve Ali halife olarak yer almışlardır. Hz. Ali döneminde ki Sıffîn savaşı esnasında meydana gelen tahkim olayıyla beraber Hz. Ali'nin ordusundan büyük bir grubun ayrılmasıyla ilk ciddi siyasi ayrılık gerçekleşecektir. Bu grup daha sonra Hâricîler diye isimlendirilecektir. Bu çalışmada İslam toplumunda meydana gelen sosyal, kültürel ve ekonomik şartlardaki değişikliklerin ve dini yorumlardaki farklılaşmaların neticesinde ortaya çıkan Hâricîlerin ve onun yaklaşık on bir asır sonra ortaya çıkan tezahürü Vehhâbilik düşüncesi incelenmiştir.Bu çalışmanın giriş bölümünde Hz. Peygamber'den sonra halifeliğe gelen sahabenin bu görevlere geliş biçimleri belirtilmiş, bununla beraber Hâricî ve Vehhâbi isminin verilmesi, bunun sebepleri ve verilen diğer isimler üzerinde durulmuştur.Tezimizin birinci bölümünde, Hâricî ve Vehhâbi hareketinin ortaya çıkışındaki ortak, siyasi ve sosyal etkenler belirtilmeye çalışılmıştır.Çalışmanın ikinci bölümünde ise h. I. asırda ortaya çıkan Hâricîliğin itikadî düşünceler açısından ?İmanın hakikati, büyük günah işleyenin durumu, İbadete düşkünlük, iyiliği emretme ve kötülükten sakındırma, şefaat ve nassların zâhirine bağlı olma gibi hususlarda- Vehhâbiliğe öncülük ettiği veya bu konularda Hâricîlerin ve Vehhâbilerin ortak düşünceye sahip olduğu örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Hâricîler, Vehhâbiler, Tahkim, Ortak özellikler.

The purpose of our thesis is to reveal the features of Kharijte?s and Vehhabi?s on the basis of resources, the history starts with the time of the death of holy prophet Muhammed and continues until the time of the first four caliphs,and includes arbitration. Although the examples which are given related to the Kharijıtes are limited, it is benefited from the events at the time of the Umayyads. It is briefly mentioned for Vehhabi?s period from participation of Hicaz to the Ottoman Empire to subsequent events and the time of the appearance of the Vehhabi?s, it is limited with the status of Ottoman Empire.The first four caliphs holy Abu Bakr, Omar, Osman, Ali took part in the shaping of the political events after the death of holy prophet Muhammed. First serious political separation occured during the battle of Sıffin by leaving large group of soldiers from the army during occurence of arbitration..This group named after leaving the army as Kharijites. In this study, it is examined the changes in social, cultural and economical status of Islamic society, as a result of appearance of Kharijits because of changes in the evaluations of religious interpretations and manifestations of the Vehhabi?s opinion after eleven century.In introduction part, it is pointed out the target of the caliphate of companions, their mission and what was the reason of caliphate, other names which were proposed and why they are called Kharijities and Vehhabis,In the first chapter of the thesis, It is determined the common political and social factors which are related with the emergence of Kharijit and Vehhabi opinion.In the second chapter it is tried to be explained the appearance of Kharijites in h. 1.century Ah.according to the belief thoughts and how these were guided for Vehhabis or the common thoughts of Kharijites and Vehhabis with the examples how it is related with the truth of faith, status of perpetrators of sin, indulging in the worship, ordering the good and to be avoided from the evil, being connected to intercede and apparent of verses of the Kuran and Hadiths.Key Words: Kharijites, Arbit ration, Common, Seatures.