Türkiye`de muhasebe meslek standartlarının oluşumunda meslek mensupları ile mükelleflerin yaklaşımları ve öneriler

Abstract

Yirmibirinci yüzyılda ekonomik, sosyal, kültürel ve teknolojik çevrelerde meydana gelen baş döndürücü gelişmeler, bilgi toplumuna geçiş sürecini hızlandırmıştır. Bilgi çağı olarak adlandırılan bu süreçte bilgi, en etkili güç kaynağı olmuştur.Ekonominin mihenk taşını oluşturan işletmeler için ise bilginin değeri daha da artmaktadır. İşletmeler tarafından oluşturulan bilgi sadece işletmeyi değil aynı zamanda işletme ile ilgili tarafları da etkilemektedir. İşletmenin faaliyet sonuçları ile ilgili bütün bilgileri ise muhasebeden elde edilmektedir. Bu bağlamda muhasebe mesleği de işletmelerin hesapsal faaliyetlerini ve muhasebe işlerini yasalara ve kurallara uygun olarak tarafsızlık içinde ve güvenilir bir şekilde yerine getiren bir meslektir. Muhasebe meslek mensubu ise bu sistemin baş aktörüdür. Önem düzeyi bu kadar yüksek olan bir mesleğin, toplum içindeki pozisyonunu da doğal olarak yüksek düzeyde olması beklenir. Fakat Türkiye'de bu durum farklılık arz etmekte ve meslek mensupları bir çok sorunla karşı karşıya kalmaktadır. Söz konusu sorunların çözümünde bir çok çözüm yolu önerilmiş ve önerilmeye devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı, muhasebe mesleği ve dolayısıyla meslek mensuplarının hem toplum içindeki değerini yükseltmek hem de karşılaştığı sorunların çözümünde farklı bir bakış açısıyla çözüm önerebilmek için ?muhasebe meslek standartları?nın oluşturulmasıdır. Bu doğrultuda çalışma dört bölümden oluşmuştur.Çalışmanın birinci bölümünde konunun önemi ve amacına yer verilmiş, yapılması planlanan araştırmanın amaç ve yöntemi hakkında kısa bir bilgilendirme yapılmış ve konu ile ilgili gerekli kavramlar hakkında bilgiler verilmiştir. Bu bölümde ayrıca muhasebe mesleği için oluşturulması planlanan meslek standartlarının daha iyi kavranabilmesini sağlamak amacıyla, meslek standartlarının oluşturulmasında tarihimizde büyük bir örnek teşkil eden ahilik kurumuna yer verilmiş, çalışmanın temel amacına katkı sağlayacağı düşünülen boyutu ile ahilik ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise ekonomide veri sağlayıcı fonksiyonu ile muhasebe ve muhasebe mesleğinin yapısal gelişimi belirtilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Türkiye'de muhasebe meslek mensubu olabilmenin temel ilkeleri ele alınmıştır. Bu bağlamda eğitim, etik, uzmanlaşma ve denetim ve ceza konularına yer verilmiştir. Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde ise muhasebe meslek standartlarına duyulan ihtiyacın bilimsel yollarla ifade edilebilmesi için üç adet anket çalışmasının sonuçlarına yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda, yapılan anket çalışmaları dikkate alınarak, muhasebe meslek standardı önerisi yapılmış ve sonuç ve değerlendirme kısmı ile bu standardın, çalışmada belirtilen muhasebe meslek mensuplarının karşılaştıkları sorunların çözümünde etkin bir rol oynaması amacı ile bir değerlendirme yapılmıştır.

The mind blowing developments in economic, social, cultural and technologic environment in the twenty first century, accelerated the transition to the information society. In an era which is called as ?information age?, information became the most influential source of power.Information is also very important for the businesses. The information which is produced by the businesses affects not only the business but also the related parties with the business. Besides, all the information about the business outcomes is obtained from accounting. In this respect, accountancy is a profession which carries out the financial and accounting activities of the businesses in an objective and reliable way within the legal circumstances. Accountant is the leading figure in this system. A profession of this much importance is also expected to enjoy a high social status in the society. However, the situation in Turkey is a bit different and the accountants face several problems. A number of solutions to the problems have been offered and are still being offered. The purpose of this study is to constitute ?Professional Standards for Accounting? in order to increase the status of the accounting as a profession and accountants as professionals in the society, and also propose a resolution to their problems from a different point of view.At the first part of the study, the significance and the aim of topic are given, the purpose and the methodology of the research are presented and some definitions have been made about the related concepts. In this section, some explanations have also been made on ?Akhism?, an important vocational and ethical institution in Turkish history for the formation of professional standards, which is believed to make a remarkable contribution to the aim of the study. At the second part of the study, the structural development of the accounting and accountancy is explored with their data providing aspects. The main principles to become an accountant is analysed at the third part. In this context, education, ethics, specialization and auditing have been the key concepts. At the fourth and the last part of the study, the results of three surveys have been given which aim to explore the need for professional standards for accounting. At the end of the study, having the results of the surveys a proposal has been made for the professional standards for accounting. Finally an evaluation has been made on these standards which are believed to play a crucial role in resolving the problems of the accountants that mentioned throughout the study.