Türk sinemasında düşünce oluşumu: 1960-1980 dönemi yönetmenleri ve filmleri

Abstract

Türkiye'de, ekonomik, toplumsal ve siyasi açıdan birçok değişimin ve yeniliğin yaşandığı 1960 ve 1980 yılları arası, hem Türkiye hem de Türk Sineması açısından oldukça hareketli ve önemli bir dönem olmuştur.1960 ve 1980 darbeleri Türk halkını ekonomik ve sosyal yönden ağır biçimde etkilemiş, yaşanan sıkıntılar dönemin Türk Sineması'na da yansımıştır. Bu dönemde topluma ve toplumsal endişelere ayna tutan, Türk insanının sorunlarına eğilen filmler çekilmiştir. Kentleşme, sanayileşme, yabancılaşma, göç, gecekondu kültürünün ortaya çıkması, yoksulluk, işçi sorunu, sendikalaşma, bireyin ve ailenin kent içinde aldığı konum ve kentli orta sınıfın oluşum süreci gibi büyük toplumsal değişimler Türk Sineması'nda kendini tüm boyutuyla hissettirmiştir. Türk Sinema tarihi içerisinde 1960?1980 yılları arasındaki dönem, Türk Sineması'nın kendine özgü bir kimlik oluşturduğu dönem olarak ele alınmıştır.Bu çalışmada, 1960-1980 yılları arasında Türkiye'de yaşanan ekonomik, siyasi ve sosyal sorunları en iyi biçimde yansıtan ve o dönemde Türk Sineması'nda yeni yeni belirginleşen düşünce oluşumlarını en iyi şekilde ortaya koyan filmler arasından seçilen Halit Refiğ'in filmi Gurbet Kuşları, Ömer Lütfi Akad'ın filmi Diyet, Yücel Çakmaklı'nın filmi Birleşen Yollar ve Yılmaz Güney'in filmi Umut, temel sosyolojik kavramlar ve sisteme bağlılık açısından incelenerek analiz edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Türk Siyaseti, Türk Sineması, Halit Refiğ, Ömer Lütfi Akad, Yücel Çakmaklı, Yılmaz Güney, Gurbet Kuşları, Diyet, Birleşen Yollar, Umut.

The period between 1960 and 1980 has been a very significant and restless both for Turkey and for the Turkish cinema, at which there were a lot of changes and innovations in economic, social and political atmospheres locally.The 1960?s and 1980?s coups deeply impacted the economic and social life in Turkey and the indications of the nuisances of this era has been reflected in the Turkish cinema. In this era, there were movies which mirrored the worries of society and reflecting the problems of Turkish people. The great social changes like urbanization, alienation, immigration, the revealing of the shanty town culture, poverty, the problems of proletarians, unionization, the replacement of the individual and family in the urban life and the formation of middle class were all felt in Turkish cinema by all means. In the history of Turkish cinema, the period between 1960 and 1980 was considered as a period that Turkish cinema created a unique identity by its own.In this study, the movie Gurbet Kuşları by Halit Refiğ and the movie Diyet by Ömer Lütfi Akad, Birleşen Yollar by Yücel Çakmaklı and Umut by Yılmaz Güney have been selected to be one of the best reflectors of the economic, political and social problems of the period 1960-1980, besides they were selected because they can be considered as frontrunners of the new styles for the Turkish Cinema for that time which were newly flourished and these are analyzed by considering the fundamental sociological concepts and in the scope of the level of commitment to the system.Key words: Turkish Policy, Turkish Cinema, Halit Refiğ, Ömer Lütfi Akad, Yücel Çakmaklı, Yılmaz Güney, Gurbet Kuşları, Diyet, Birleşen Yollar, Umut.