Haşim Bağdadinin eserlerinin hat sanatları bakımından incelenmesi

Abstract

Haşim Muhammed el-Bağdadi, Irak'ın başkenti Bağdat'da Han lavent mahallesinde 1921 tarihinde doğmuştur. Bağdat'ta doğdu. Küçükyaşta babasını kaybedince amcası Mahmud'un himayesinde büyüdü. Molla Arif Şihli'de dersalarak başladığı hat çalışmalarını Bağdat'ın önde gelen hattatlarından Muhammed Ali Sabir'in yanında sürdürdü. 1934 yılında çalışmaya başladığı askeri bir kurumdan kısa bir süre sonra ayrıldı.1937'de haritacılıkla ilgili bir daire olan Müdlriyyetü'l-mesahati'l-amme'ye tayin edildi. Arkadaşı hattat Abdülkerim Rifat'tan Arap tezyinatını öğrendi. Osmanlı üslubunda eserler ortaya koyan Molla Aliel-Fazli'nin yanında hat eğitimini tamamlayarak1943 yılında icazet aldı. 1944'te Mısır'a gitti. Aynı yıl Mısırlı iki hattat Muhammed Hüsni ve Seyyid İbrahim Efendi'den icazet aldı.Ertesi yıl Kahire'de tanınmış Türk hattatı Aziz er-Rifafnin kurduğu Medresetü tahsinulhat melekiyye'den mezun oldu. Yazdığı bir hilye-i Hat yazılarında `Haşim` imzasini kullanan hattat, Bağdadi soyadını almıştır. Bağdadi yoksul ve dine bağlı bir ailede yetişmiştir. Arab hat sanatı kaynaklarında adı geçen hattat Haşim Muhammed el-Bağdadi`nin babası Dirbas El Kaysi, meyve ve sebze saticisiydi. İlk öğrenimini hocası Molla Arif el Şeyhli'den alan Bağdadi, sonraki eğitimini hacı Ali Sabirden almıştır. Ustadlarından çok faydalanarak iyi bir eğitim alan hattat, kendi hayatını tamamen hat sanatına adamıştır. Dünya çapinda hat sanatında isimleri olan hocalardan icazetler alan Bağdadi, ayni zamanda merhum Hamit Aytaç'dan iki dafa icazet almıştır.Arap dünyasında ünlü hattatlardan birisi olan, özellikle Irak'ın hat sanatının en önemli isimlerinden seçilen merhum hattat Haşim Muhammet el-Bağdadi, Irak hat sanatının gelişmesinde ve yeni hattatların yetişmesinde büyük rol oynamıştır. Başta sülüs ve nesih olmakla diğer hat sanatı çeşitlerinde de başarılar elde etmiştir. Kur'an-ı Kerim'in Irak diyanet bakanlığına ait olan el yazması üzerinde bazı eksiklikleri gidererek kendi hattıyla düzenlemiştir. Merhum hattat Muhammet Emin el-Rüşdi efendinin adına olan bu mushaf onun sayesinde yeniden basılmıştır. Irak'ın başkenti olan Bağdat mescitlerinde sülüs kuşak yazıları yzan hattat, 1946 miladi yılında kendi adına `Kurasetul Hattularabi` eserini düzenlemiştir. Türk hat sanatının kurallarını ve çeşitli hat sanatı örneklerini eş alan bu Kurraset`ten çok hattatlar faydalanmış ve gunumuze kadar da etkisini sürdürmektedir. Türkiye'de meşhur hattatlarla, özellikle Hamit hocayla dafalarca görüşmüştür. Ayni zamanda Arabistan'da bir çok hattatla görüşmüş ve yazılarından onlar dahi etkilenmişlerdir. Bu tezin asıl amacı merhum Haşim bağdadinin eserlerinin hat santı bakımından incelemesi ve hat sanatı tarihindeki yerini Türk bilim ve sanat camiasina tanıtmaktır .

Haşim Muhammed el-Bagdadi was born in 1921 at Han Lavent District of Baghdad, the capital city of Iraq. He left the military institution in which started working in 1934 after a while later. In 1937, he was appointed to Müdlriyyetü'l –mesahati'l –amme that was an office related to land surveying. He learnt Arabic ornament from his Calligraphist friend Abdülkerim Rıfat. Dirbas El Kaysi, the father of Haşim Muhammed el-Bagdadi was the seller of fruit and vegetable. Bağdadi who received elementary education from his master Molla Arif El Şeyhli received his next education from Hacı Ali Sabir. The Calligraphist who could obtain a good education by taking advantage of masters dedicated his life completely to calligraphy. Bagdadi who received ratifications from world-renowned masters also took ratification from Hamit Aytaç for two times. Haşim Muhammed el-Bagdadi played a big role in the development of calligraphy and in the education of new Calligraphists. He made up deficiencies on the manuscript of the Holy Koran pertaining to the Ministry of Religious Affairs in Iraq and arranged with his calligraphy. That holy Koran that was pressed in the name of the Late Calligraphist Muhammet Emin el-Rüşdi reissued owing to him. The calligraphist who could be able to make thuluth band scripts in the mosques of Baghdad, the capital city of Iraq made the work of` Kurasetul Hattu'l Arabi`. Many calligraphist used this Kurraset corresponding to the rules of Turkish Calligraphy and several samples of calligraphy and its influence continued until today. He met with famous calligraphist in Turkey, especially with the Master Hamit. The basic purpose of this thesis is the examination of works of the Late Haşim Bağdadi in respect of calligraphy and introduce the place of calligraphy in history to the Turkish science and art community.