Türkiye ve Azerbaycan açısından kamu tüzel kişiliği kavramının incelenmesi

Abstract

Gerçek kişiler denildiğinde insanlar anlaşılır. Beşer tarihinin türlü dönemlerinde fertler arasında tartışmalar, mübarize ve hatta müharibeler olmuştur. İnsanlar arasında ayırımların mevcut olması, bir kesim şahıslara hak ehliyetinin tanınmaması o kabilden olan insanların kendi hakları uğrunda savaşa kalkışına v.s neden olmuştur. Sonuç olarak artık günümüzde yukarıda ifade ettiğimiz ayrımlar ortadan kalkmıştır. Kadim Romada ve diğer kadim devr ve orta asır devletlerinde mevcut olan kölelik ve bu takımdan olan insanlıkdışı kavramlar uluslararası sözleşmelerle yasaklanmıştır. Hem Azerbaycan hem de Türk Hukuk düzeni söz ettiğimiz uluslararası antlaşmalara taraf olarak onların hükümlerini geçerli kılmaktadırlar.Tüzel kişiler ise belli bir amacın gerçekleştirilmesi için bir araya gelen şahıs veya bir amaç için tahsis edilen malvarlığı topluluklarıdır. Onların bünylerinden, oluşum ve işleyiş esaslarından, amaçlarından kaynaklanan türleri bulunmaktadır. Tezimizde de önemle üzerinde duracağımız gibi tüzel kişiler oluşum, işleyiş esaslarına ve tâbi oldukları hukuk kurallarına göre Kamu ve Özel Hukuk tüzel kişilerine ayrılmaktadır. Özel Hukuk tüzel kişileri gerçek veya tüzel kişilerin serbest iradesi ile, Kamu Hukuku tüzel kişileri ise kanunla veya kanunun açıkca verdiği yetkiye dayanılarak bir idari işlemle kurulmaktadır. Azerbaycan idari mevzuatında devletin ve belediyelerin tüzel kişiliği konusu açık tutulmuş ve yeni kabul edilen Kamu Tüzel Kişileri Hakkında Kanunu'nda kamu tüzel kişilerinin tanımı belirlenirken devlet ve belediye devre dışında kalmıştır. İsmi geçen kanun ancak kamu kurumlarını kamu tüzel kişileri olarak görmektedir. Buna karşılık Türk Anayasası'nın türlü maddelerinde `devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinden` bahsedilmekle devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin dairesi genellikle belirlenmiştir.

Human beings is understood while saying `Physical person`. In the different periods of human history there has been conflicts, fights and also war among individuals. Having discrimination among human beings, not recognizing of legal capacity to some people has been reason these people to start fight for their rights. Finally discrimination we expressed up was already eliminated in nowdays. Slavery had in the Rome and other ancient period and middle century states and inhuman concepts like these have been prohibited by the international treaties. As parties of the international treaties we scored both Azerbaijan and Turkey law accepts their provisions.Legal entities is person community coming together for realizing determined goal or property community established for a aim. There are types of them caused from their structure, formation and operation principles, aims. As we emphasized strongly in our thesis legal entity separates private legal entity and public legal entity for their formation and operation principles and their depending norms. Private legal entities are established by independent will of physiques person or legal entities, public legal entities are established by the law or an administirative process that stand to authority giving by the law.Legal entity of state and municipalites in the Azerbaijan Administrative legislation have been kept open and they have been remained out of order in the new `Public Legal Entity` law while determing definition of the public legal entities. The law passed name sees only public establishments as a public legal entity. In response to this the generally frame of state and other public legal entities have been determined by mentioned `state and other public legal entities` in the different articles of Turkish Constitution.