Büyük Menderes grabenine ait sismik kesitlerin yapısal yorumu

Abstract

Büyük Menderes Grabeni, günümüzde halen genişlemeli tektoniğin etkisinde kalan, Ege Bölgesi graben sisteminin en önemli unsurlarından biridir. Merkezi Menderes Metamorfik Çekirdek Kompleksinin güney sınırında yer alan havza, Miyosen başında gelişen D-B uzanımlı ve güneye eğimli bir normal fay kontrolünde evrimine başlamış, Pliyosen ve Kuvaterner dönemlerinde oluşan ve aynı yöndeki normal faylanmalar kontrolünde de bugünkü konumuna ulaşmıştır. Menderes Masifi metamorfiklerinin temelini oluşturduğu, yarı-graben şeklindeki Büyük Menderes havzasında, Erken-Orta Miyosen, Pliyosen ve Kuvaterner yaşlı gölsel, flüviyal-alüviyal çökeller havza dolgularını oluşturmaktadır. Batı Anadolu genişleme tektoniğinin kinematiği, zamanlaması ve ilişkili yapısal unsurların gelişimi ile ilgili bir çok farklı model 1970'li yıllardan beri tartışıla gelmiştir. Bu tez çalışmasında da söz konusu görüşlere yer verilmiş ve Büyük Menderes Grabeni'nde (BMG) yer alan sismik veriler ve saha çalışmaları ile son dönemde yayınlanan termokronolojik yaş verileri yorumlanarak bölge jeolojisinin çözümlenmesine katkı koymaya çalışılmıştır.Bu çalışma kapsamında ulaşılan sonuçlar, BMG'nin evrimini kontrol eden üç normal fayın yer altında birbirlerini kesmeden, hafifçe birleştiğini, ana sıyrılma fayının ondülasyonlu ve dallanıp tekrar birleşen (anastomosing) bir geometriye sahip olduğunu işaret etmektedir. Ayrıca, ortalama 30⁰'lik bir açı ile güneye doğru eğimli Büyük Menderes Sıyrılma Fayı'na (BMSF) yaslı sedimanter birimlerde kuzeye doğru 60⁰'ye ulaşan tabaka eğimlerinin varlığı ve havza evriminde etkili olan diğer iki fayın da kendilerinden öncekine göre daha yüksek açılı olmaları ve güneye doğru gençleşmeleri ile birlikte, tez çalışması esnasında yayınlanan çalışma alanındaki termokronolojik veriler, bükülerek dönen ilk fayın aktif olduğunu savunan Alaşehir tipi bükülerek dönme modelinin Büyük Menderes garbeninde de çalıştığını göstermektedir.

Büyük Menderes Graben, currently under the influence of extensional tectonics, is one of the most important elements of the Aegean Graben system. The graben, located on the southern margin of the Central Menderes Metamorphic Core Complex has started its evolution under the control of E-W trending and south dipping normal fault that occurred at the beginning of Miocene and has reached its recent position by the help of south dipping Pliocene and Quaternary normal faults. Lacustrine, alluvial and fluvial origin Early-Middle Miocene, Pliocene and Quaternary deposits are the basin fill of the Büyük Menderes Graben, in which Menderes Massif metamorphic rocks located at the basement.Different models about the kinematic, timing and the processes of the related structural elements of extensional tectonics of western Anatolia has been under discussion since 1970s'. All these different views has been evaluated in this thesis and the existing seismic reflection data in the Büyük Menderes graben, the field observations and the reevaluation of the previously published thermochronologic age data let us to contribute to reveal the regional geology.The results obtained from this study suggest that, all three normal faults which are responsible for the evolution of the BMG, are slightly merge at depth without intersecting each other, and the main detachment fault has a corrugated and anastomosing geometry. Furthermore, presence of the Büyük Menderes Detachment Fault, dipping averagely 30⁰ towards the south, the tilted sedimentary units dipping up to 60⁰ towards the north, other two faults controling the evolution of the graben having higher dip values comparing to the previous ones and getting younger towards the South with the previously published thermochronologic age data indicates that Alaşehir type-rolling hinge model, significant with claiming that the first fault is active while bending and rolling, is valid for the Büyük Menderes graben too.