Selçuklu sanatında müzik ve dans tasvirleri

Abstract

Selçuklu sanatındaki müzik ve dans tasvirlerini konu alan bu çalışmada, Selçuklu dönemi sanat eserleri üzerinde yer alan müzik ve dans konularını işleyen tasvirler incelenmiştir. Hem mimari hem de küçük el sanatları üzerine yapılan geniş bir saha çalışması sonucu, konu kapsamında çok sayıda eser tespit edilmiştir. Yurt içi ve yurt dışındaki çeşitli müze ve koleksiyonlarda yer alan eserler için ilgili yerlerle görüşülüp, çalışma için gerekli izinler talep edilmiş, bu izinler çerçevesinde tespit edilen çok sayıda eserden bir kısmı tezin kataloğuna dahil edilmiştir. `Giriş`, `Selçuklularda Müzik ve Dans`, `Selçuklu Sanatında Müzik ve Dans Tasvirleri`, `Değerlendirme ve Karşılaştırma` ve `Sonuç` bölümlerinden oluşan tezin `Selçuklularda Müzik ve Dans` adlı bölümünde dönemin tarihi ve müzik tarihi ile ilgili kaynaklardan faydalanılarak Selçuklu döneminde müzik ve dansın yeri ve önemi hakkında bilgi verilmiştir. `Selçuklu Sanatında Müzik ve Dans Tasvirleri` adlı katalog bölümünde seramik, çini, minyatür, maden, mermer, taş ve stüko malzemelerden oluşan yüz on dört eser, tek tek ve ayrıntılı olarak incelenmiştir. `Değerlendirme ve Karşılaştırma` bölümünde incelenen eserler, konu, canlandırılan sahnenin türü, malzeme ve teknik, figürler ve çalgılar gibi alt başlıklar halinde ele alınmıştır. Müzik, dans, müzik ve dans olarak üç grup halinde incelenen sahneler, ayrıca konularına göre de tasnif edilerek, hangi konuların hangi tür sahnelerde yer aldığı tespit edilmiştir. Selçuklu dönemine yakın tarih ve coğrafyalarda üretilmiş müzik ve dans tasvirli bazı benzer eserler ile karşılaştırma yapılarak, sanat eserlerine yansıyan tasvirlere göre dönemler arasındaki çalgılarda ve dans biçimlerinde olan benzerlik, farklılık ve etkileşimler ortaya konmuştur. Sonuç bölümünde; Selçuklu dönemi sosyal ve kültürel hayatı içerisinde önemli bir yere sahip olduğu tarihi kaynaklardaki anlatılanlardan bilinen müzik ve dansın, dönemin sanat eserlerine yansıyan tasvirlerinin tespit edilip incelenmesiyle, o dönemde yaygınlığının ve öneminin somut verilerle de kanıtlandığı vurgulanmıştır.

In this study, which is about the depictions of music and dance in Seljuk art, the depictions of music and dance subjects on the works of Seljuk period were examined. As a result of a large field study on both architectural and handicrafts, many artifacts on the subject have been identified. For the works in various museums and collections both domestic and abroad, get in touched with authorized people, permissions were requested, some of the works identified in the theme which have permit are included in the catalog of the thesis.Thesis consist of `Introduction`, `Music and Dance in Seljuks`, `Depictions of Music and Dance in Seljuks`, `Evaluation and Comparison` and `Conclusion` sections. In the `Music and Dance in Seljuks` section, place and importance of music and dance in the Seljuk period were briefly introduced.In the `Depictions of Music and Dance in Seljuks` catalog section, 114 artifacts made from ceramic, tile, miniature, metal, marble, stone and stucco were scrutinisingly examined one by one.In the `Evaluation and Comparison` section, examined works were discussed in sub-headings such as subject, the type of scene being depicted, materials and techniques, figures and instruments. The scenes are examined in three groups as music, dance, music and dance as well as according to the subject of the classification, which subjects are located in what kind of scenes. Moreover, some similar works which have music and dans scenes and were produced in the near time and location of Seljuks have been compared. Similarities, differences and interactions in the instruments and dance forms between the periods have been demonstrated according to the depictions reflected in the works of art.In the `Conclusion` section, it was emphasized that the prevalence and importance of the music and dance, which are known from the historical sources of Seljuk period in the culturel and social life of the Seljuk period, were detected and examined with the help of concrete data.