M.Ö. 2500-1750 yılları arasında orta Anadolu`da madenciliğin gelişimi.

Abstract

Anadolu, coğrafi özelliklerinden dolayı en erken dönemlerden itibaren yerleşimlere sahne olmuştur. Özellikle Orta Anadolu havzasında ilk iskânların görülmesiyle beraber madencilik faaliyetleri de karşımıza çıkar. Bu faaliyetler Tunç Çağı başlarında daha sistemli bir hal alır. Yapılan kazı ve araştırmalar bu madencilik çalışmalarında Orta Anadolu yerleşmelerinin önemli bir yeri olduğuna işaret eder. Anadolu'da ve çalışma bölgemizde İTÇ'nin ilk yarısı içerisinde madenciliğin gelişme aşamasında olduğu anlaşılır. MÖ 2500'lü yıllardan sonra madencilik faaliyetlerinde gelişmeler çok daha açık bir şekilde karşımıza çıkar. Nitekim Orta Anadolu'da MÖ 2500-1750 yılları arasında madencilik gelişim basamaklarından endüstri aşamasını yaşamakta olduğu anlaşılmıştır. Söz konusu yıllar arasında işletilmiş çok sayıda maden yatağı ve maden ekonomisine hâkim olan birçok kentin olduğu görülmektedir. Bu kent ve maden yataklarının çoğu, İç Anadolu'nun kuzey kesimlerinde olan maden havzaları ile Niğde / Çamardı maden havzası ve çevresinde yer almıştır. Maden üretimi ve ticareti açısından Alacahöyük, Horoztepe, Alişar, Resuloğlu, Kültepe / Kaneş, Acemhöyük gibi kentlerin öne çıktığı görülmüştür. Bu kentlerde tunç eşya üretimi ve kullanımı artmış, bakır, gümüş ve altın nesnelerin ticarette önemli bir yeri olduğu anlaşılmıştır. Bu çalışmada MÖ 2500-1750 yılları arasında Orta Anadolu'da görülen madencilik kapsamında madencilik merkezleri, maden yatakları, maden atölyeleri, maden işçiliği, kullanılmış teknoloji, uygulanmış teknikler ve madenin ticaretteki yeri konuları üzerinde durulmaktadır. Anahtar kelimeler: Eski Orta Anadolu'da madencilik, külçe, el kalayı, cüruf, üfleç, tunç, gümüş.

Anatolia has been inhabited since the earliest periods due to its geographical features. With the first settlements seen in this area, we see mining activities as well. These activities became more systematic in the Early Bronze Age. The excavations and researches indicate that the Central Anatolian settlements have an important place in these mining works. In Anatolia and in our working area, it is understood that mining was in progress during the first half of EBA. After 2500 BC, the developments in the mining activities became more obvious. As a matter of fact, it has been seen that there were many mineral deposits that could be operated and many cities dominating the mining economy between 2500-1750 BC in Central Anatolia. We can name some of these mining basins such as Kestel-Sarıtuzla, Çamardı, Minedamı and Göltepe. It is seen that cities such as Alacahöyük, Horoztepe, Alişar, Resuloğlu, Kültepe-Kaneş and Acemhöyük come into prominence in terms of mining production and trade. It is understood that the use of bronze goods increased in these cities, besides copper, silver and gold gained an important place in production and trade. In this study, mines, mining centres, production, craftsmanship, technical and technology and mine findings in Central Anatolian metallurgical activities between 2500-1750 BC are emphasized.Key words: Mining in Old Central Anatolia, ingot, ore, slag, torch, bronze, silve.