Epilepsili çocuk hastalarda antiepileptik ilaçların kemik parametrelerine ve leptin düzeylerine etkilerinin değerlendirilmesi

Abstract

AMAÇ: Bu çalışma, idiyopatik epilepsi tanısı almış, en az iki yıl valproat (VPA) veyakarbamazepin (CBZ) monoterapisi alan pre-pubertal çocuklarda, kemik döngüsünüyansıtan biyokimyasal belirteçlerin kontrol grubu ile karşılaştırılarak incelenmesi, ayrıcabu belirteçler ile kemik mineral yoğunluğu (KMY), vücut kitle index (VKİ) ve leptindüzeyleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacı ile yapıldı.BİREYLER VE YÖNTEM: Çalışmaya yaşları 5 ile 12,5 yıl arasında değişen, 37'sikız, 39'u erkek olmak üzere 76 çocuk alındı. Hasta grubu, VPA tedavisi alan 53 olgu veCBZ tedavisi alan 23 olgu olarak iki gruba ayrıldı. Kontrol grubu 50 sağlıklı çocuktanoluştu. Hasta ve kontrol grubunda; glukoz, alanin aminotransferaz (ALT), aspartattransaminaz (AST), kalsiyum (Ca), fosfor (P), alkalen fosfataz (ALF), leptin, c-peptid,insulin, 25OHD3 vitamin düzeyleri bakıldı. Ayrıca kemik yapım parametrelerindenosteokalsin (OK), yıkım parametrelerinden idrar kalsiyum/kreatinin (Ca/Cr) oranı ve serumtip 1 kollajen karboksi terminal cross-linked telopeptid (CTx) düzeyleri değerlendirildi.Hasta ve kontrol grubundaki olguların, L2-4 vertebradan Dual energy x-ray absorbsiometri(DEXA) yöntemi ile KMY değerleri ölçüldü.SONUÇLAR: Serum açlık glukoz, Ca, F, ALF, leptin, C-peptit, insulin, CTx,25OHD3 vitamin, idrar Ca/Cr oranı, C-peptit, açlık insulin and KMY değerleri açısındanepilepsi grubu ile kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmadı(p>0.05). Serum OK düzeyleri epilepsili grupta kontrol grubuna göre anlamlı düşükbulundu (p<0.05).Antiepileptic ilaç tedavisi göz önüne alındığında; serum ALF ve CTx düzeyleri CBZalan grupta, VPA ve kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı yüksek bulundu(p<0.05). Serum OK düzeyleri, VPA alan grupta kontrol grubuna göre anlamlı olarakdüşük saptandı (p<0.05). Leptin değerleri, hem VPA hemde CBZ alanlarda yüksekolmasına rağmen kontrol grubu ile karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı farklılıksaptanmadı (p>0.05). KMY değerleri açısından her üç grup arasında istatistiksel olarakanlamlı farklılık belirlenmedi (p>0.05). VPA alan olgularda leptin ile KMY arasındapozitif ilişki saptandı [(r= 0.387, p= 0.004)].TARTIŞMA: Bu sonuçlar, VPA kullanımının azalmış kemik yapım ve yıkımınınabağlı düşük kemik döngüsüne, CBZ kullanımının ise artmış kemik yıkım ve yapımınınolması nedeni ile yüksek kemik döngüsüne neden olabileceğini akla getirmektedir.Bildiğimiz kadarı ile idiyopatik epilepsili çocuk hastalarda leptin ve kemik metabolizmasıilişkisini araştıran bir çalışmaya rastlamadık. Çalışmamızda görüldüğü gibi, leptin ve KMYdeğerleri açısından çalışma ve kontrol grubu arasında anlamlı fark saptamadık. Bu konudaprospektif, geniş kapsamlı hasta grubu içeren çalışmalara gereksinim vardır.Anahtar Kelimeler: Epilepsi, kemik döngü belirteçleri, leptin, kemik mineralyoğunluğu.

AIM: This study carried out in order to determine the relationships between the serumleptin levels, bone mineral density (BMD), body mass index (BMI) and bone turnovermarkers in prepubertal epileptic children who had received monotherapy withcarbamazepin (CBZ) or valproic acid (VPA) for at least 2 years and its results werecompared with age- and sex-matched controls.PATIENTS AND METHODS: We studied 76 children with epileptic (37 girls, 39boys; their ages range from 5 to 12.5 years). The patient group was divided into twogroups: 53 cases treated with VPA and 23 cases treated with CBZ. 50 healthy childrenwere included as the control group (31 girls, 19 boys; their ages range from 5 to 12.5years). Serum levels glucose, alanine aminotransferase (ALT), aspartate aminotransferase(AST), calcium (Ca), phosphorus (F), leptin, C-peptide, insulin, 25-hydroxy-vitamin D(25OHD3) were measured in epileptic patients and control groups. At the admission; serumosteocalcin (OC) and alkaline phosphatase (ALP), as markers of bone formation and, urinecalcium / creatinine (Ca/Cr) ratio and serum level of cross-linked C-telopeptide (CTx), asmarkers of bone resorption were measured. BMD was measured by dual-energy x-rayabsorptiometry (DEXA) at the lumbar spine (LS2-4) in epileptic patients and controlgroups.RESULTS: There was no significant difference between controls and epilepticchildren the level of serum glukoz, Ca, F, ALP, leptin, C-peptide, insulin, CTx, 25OHD3,urine Ca/Cr ratio and BMD values (p>0.05). The serum OC levels were significantly lowerin epileptic children than the control group (p<0.05).When antiepileptic drug treatment is taken into consideration; serum ALP and CTxlevels were statistically significantly higher in the carbamazepine group than the valproicacid group and the control group (p<0.05). Serum levels of OC were significantly lower invalproic acid group than in the control group (p<0.05). Although we found high serumleptin levels in both the carbamazepine and valproic acid groups, they were notsignificantly different from that of the control group (p>0.05). BMD values at LS2-4 in boththe carbamazepine and valproic acid groups were not significantly different from that ofthe control group (p>0.05). Serum leptin level and BMD values were found to havecorrelation with receiving VPA children [(r= 0.387, p= 0.004)].CONCLUSION: These results remind us of the fact that the use of VPA can lead todecreased bone turnover as a result of decreased bone formation and bone resorption butthe use of CBZ can cause high bone turnover as a result of increased bone formation andbone resorption. To the best of our knowledge, there have been no studies focusing on therelationships between the serum leptin levels, BMD and bone turnover markers inprepubertal epileptic children who had received with CBZ or VPA. As it is shown in our68study, we did not any significant difference in leptin level and BMD, between the studyand control group. Prospective and comprehensive studies that include a large number ofpatients are needed in this field.Key Words: Bone mineral density, bone turnover markers, epilepsy, leptin,prepubertal children.