Trabzon ilinde 40 yaş ve üzeri erişkinlerin tetanoz antitoksin düzeyleri ve etkileyen faktörler

Abstract

Tetanoz, yüksek mortalite hızına sahip ve aşıyla önlenebilen bir hastalıktır. Gelişmekte olan ülkelerde gençlerde, yenidoğanlarda ve çocuklarda sıktır. Gelişmiş ülkelerde ise aşılanmamış ya da yetersiz aşılanan erişkinlerde daha fazla görülmektedir. Bu çalışmada Trabzon ilinde yaşayan 40 yaş ve üzeri erişkinlerde tetanoz antitoksin düzeylerinin saptanması amaçlanmıştır.Kesitsel tipteki bu çalışma Ağustos 2007- Ağustos 2008 tarihleri arasında Trabzon il merkezi ve 9 ilçesindeki 40 yaş ve üzeri erişkinlerde yapılmıştır. Örneklem büyüklüğü, %50 prevalans, %95 güven aralığı ve %3 sapma ile en az 1067 olarak hesaplandı. Yaş, cinsiyet ve yerleşim yerlerine göre tabakalandırılıp, seçilen örneğin çalışmaya katılmayı reddetme, kan vermeye gelmeme ve ankette eksik bilgileri olması gibi olasılıklar düşünülerek 1320 kişi alınması planlanmıştır. Çalışma 40 yaş ve üzeri 1292 erişkinde yapılmıştır (Katılım orantısı %97,9). Oluşturulan anket tüm kişilere yüzyüze görüşme tekniğiyle doldurulmuştur. Ankette yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, meslek, aylık gelir düzeyi, yerleşim yeri, tetanoza karşı aşılanma durumları sorgulanmıştır. Kan örnekleri alınarak Elisa yöntemiyle serumlardan tetanoz IgG çalışılmıştır. Tetanoz antikor düzeyi 0,1IU/ml üzerinde olanlar tetanoza karşı bağışık olarak kabul edilmiştir. Sosyodemografik özelliklere ve tetanoz aşılaması öyküsüne göre tetanoz antikor düzeylerinin karşılaştırılmasında ki-kare testi kullanılmıştır. Koruyucu düzeyde antikor titresine sahip olma ve tetanoz aşısı yapılmaması üzerine etkili faktörleri belirlemek için lojistik regresyon analizi yapılmıştır.Çalışmaya 673'ü (%52,1) kadın, 619'u (%47,9) erkek olmak üzere toplam 1292 kişi katılmış olup, yaş ortalamaları 55,3±11,5 yıldır. Katılımcıların %48,3'ünün antikor düzeyleri koruyucu değerin altında, %51,7'sinin koruyucu düzeyde olduğu saptanmıştır. Kadınların %46,5'inde, erkeklerin %57,4'ünde tetanoz antikor düzeyleri 0,1 IU/ml üzerinde olup aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,0005). Yaş gruplarına göre değerlendirildiğinde, 40-44 yaş grubunda %86,0 olan koruyuculuk düzeyinin ilerleyen yaşlarla birlikte, özellikle de 50 yaşından sonra giderek azaldığı, 75 yaş ve üzerinde %23,0'a düştüğü saptanmıştır (p<0,0005). Eğitim durumu, medeni durum, meslek ve gelir düzeylerine göre tetanoz antikor düzeyi açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (sırasıyla p<0,0005, p<0,0005, p<0,0005, p<0,0005). Yerleşim yerine göre tetanoz hastalığına karşı koruyuculuk açısından fark tespit edilmemiştir (p=0,825). Tetanoza karşı aşılanma öyküsü olanların %66,3'ünde, aşılanmayanların %34,1'inde tetanoz antikor titreleri koruyucu düzeyde olup aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,0005). Koruyucu antikor düzeyine sahip olma durumunun erkeklerde kadınlara göre 1,6 kat, aşı yaptırma öyküsü olanlarda olmayanlara göre 3 kat daha fazla olduğu saptanmıştır.Sonuç olarak, ilerleyen yaşla birlikte tetanoz antikor düzeylerinin azaldığı tespit edilmiştir. Tetanoza karşı korunmanın en etkili yolu aşı olduğundan, 40 yaş üzeri kişiler her ne sebeple olursa olsun sağlık kurumlarına başvurduklarında tetanoza karşı aşılanma öyküleri sorgulanmalı, eksik aşılılar ve aşılanmamış olanlar uygun aşı programına alınmalıdır.

Tetanus is a disease that has a high mortality rate and which can be prevented by vaccination. Although it is not commonly encountered in developed countries it is still an important concern for public health in developing countries. In developing countries tetanus is common in young adults, newborns and children. In developed countries it is more frequently seen in adults who have not been immunized or in individuals who have been inadequately immunized. The goal of this study is to determine levels of tetanus antitoxin in adults over 40 years old who live in Trabzon.This cross sectional study was carried out in Trabzon and its 9 provinces between August 2007 and August 2008, in adults over 40 years old. Sample size was 1067 with %50 prevalance, %95 confidence interval and %3 deviation. 1320 individuals who were grouped according to age, sex and lcoation were planned to be included in the study with anticipation of refusing to take part in the study, not appearing for blood sampling and incomplete questionnaires. The study was carried out in 1292 individuals over 40 years old (Percent of participation %97.9). The questionnaire was filled in face to face with participants. Age, sex, marital status, level of education, occupation, income, residence, vaccination status were questioned. Blood samples were acquired and IgG levels were determined. People with tetanus anticore levels over 0.1IU/ml were considered immune. Chi square test was used to compare anticore levels according to sociodemographic properties and tetanus prophylaxis. Logistic regression analysis was done to determine factors that affect having protective levels of anticores and no need for immunization.1292 individuals were included in the study with median age of 55.3±11.5. 673 of them (%52.1) were females and 619 (%47.9) were males. Anticore levels in participants were calculated to be nonprotective in %48.3 and protective in %51.7. Anticore levels were above 0.1IU.ml in %46.5 of females and %57.4 of males and the difference inbetween was found to be statistically significant (p<0.0005). When age groups were evaluated, %86.0 of individuals between 40-44 years old had protective anticore levels while this percentage decreased with increasing age, especially over 50 years old, regressing to %23.0 in individuals over 75 years old (p<0.0005). Statistical significance was present in comparison of protective levels of tetanus anticores regarding level of education, marital status, occupation and income (p<0.0005, p<0.0005, p<0.0005, p<0.0005). No difference was found regarding residence (p= 0.825). Protective levels of tetanus anticores were found in %66.3 of individuals with history of vaccination, in %34.1 of those with no vaccination and the difference between these groups was statistically significant (p<0.0005). Levels of protective anticores were 1.6 times more in males, 3 times more in individuals with vaccination history.As a result, decreasing levels of tetanus anticores was found with increasing age. Most effective means of protection against tetatnus is vaccination, therefore in individuals over 40 years old who present to medical facilities with any health concern, history of vaccination must be questioned and those with inadequate immunization status must be included in vaccination program.