Akut inme esnasında hasta ve yakınlarının davranışları ve klinik özelliklerle ilişkisi

Abstract

Amaç: Akut iskemik inmeli hastaların trombolitik tedaviden yararlanmasını engelleyen en önemli faktörlerden birisi de hastaneye geç ulaşmalarıdır. Bu çalışmada akut iskemik inmeli hastaların klinik özellikleri, hasta ve yakınlarının davranışları ve bu davranışların hastaneye erken ulaşma ile ilişkilerini araştırarak hastaların trombolitik tedaviden faydalanmasına katkı sağlayacak, hastaneye erken ulaşmayı etkileyen faktörleri belirlemeyi amaçladık.Gereç ve Yöntem: Mayıs 2011 ? Ocak 2012 tarihleri arasında Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi`nde ileriye yönelik olarak yürütülen bu çalışmaya akut iskemik inme tanısı almış 115 hasta alındı. Hastaların demografik verileri, hastane öncesinde geçen süreler, klinik durumları dışında hasta ve yakınlarının duygusal, davranışsal tepkileri ve inme bilgileri değerlendirildi. Hastaneye erken ulaşmayı etkileyen faktörleri belirlemek için tek değişkenli ve çok değişkenli analizler uygulandı.Bulgular: 115 hastanın yaş ortalaması 68.7 ±13.5 (27-90) olup, 47`si kadın (%40.9), 68`i erkek (%59.1) idi. İnme belirtilerinin başlamasından hastaneye ulaşana kadar geçen ortanca süre 70 dakika (15-4340) idi. 82 kişi (%71.3) hastaneye ilk 3 saatte ulaşırken trombolitik tedavi uygulanabilen 3.basamak sağlık merkezine ilk 3 saatte ulaşan hastaların sayısı 55 (%47.8) idi. İnme belirtilerinin başlamasından sonra ilk 3 saatte hastaneye ulaşmayı etkileyen faktörler; ileri yaş, özgeçmişte atriyal fibrilasyon ya da koroner kalp hastalığının olması, inmenin ani başlaması, inme anında panik yada korku hissedilmesi, motor belirtiler ya da bilinç bozukluğunun olması, yüksek National of Health Stroke Scale (NIHSS) skoruna sahip olmak, kısa yardım arama süresi, 112`yi aramak, ilk başvurulan hastanede tedavi almak, hasta ya da yakınlarının başlangıç belirtilerini inme olarak algılaması idi. Çok değişkenli analizde öyküde atriyal fibrilasyon olmasının (OR,4.03; 95% CI 1.04-15.6), yüksek NIHSS skoruna sahip olmanın (OR,1.1; 95% CI, 1.02-1.28 ), hasta ya da yakınlarının başlangıç belirtileriniinme olarak algılamasının (OR,3.3; 95% CI, 1.2-9.3 ) hastaneye erken ulaşmayı etkileyen bağımsız faktörler olduğu tespit edildi.Sonuçlar: Akut iskemik inmeli hastaların hastaneye erken başvurmasını etkileyen faktörlerin, sadece hastaların klinik özellikleri olmayıp bunun dışında hasta ya da yakınlarının inmeyi tanıması ve inmeye karşı verdikleri duygusal ve davranışsal tepkilerin de önemli olduğu tespit edildi. Bu nedenle halkın inmenin belirtileri ve acil tıbbi yardımı konusunda bilinçlendirilmesine ihtiyaç vardır. Ayrıca akut inmeli hastaların trombolitik tedavi almasını artırabilecek özel çağrı merkezleri ve trombolitik tedavi uygulanan merkezlerde özel inme üniteleri kurularak tedaviden faydalanabilecek hasta sayısının arttırılması faydalı olacaktır.

Aim: One of the most important factors that obstacle the benefit from thrombolytic therapy is delayed arrival at hospital. In this study we aimed to determine the factors that affect early arrival to the hospital by investigating the clinical characteristics and behaviors of acute ischemic stroke patients and relatives and their association with early hospital admission.Materials and Methods: 115 patients with acute ischemic stroke have been included in this prospective study which was conducted between May 2011-January 2012 in Karadeniz Technichal University Medical Faculty. The demographic data of patients, prehospital delay times, clinical situation, emotional and behavioral reactions of the patients and their relatives and stroke knowledge have been assessed. Univariate and multivariate analyzes were performed to determine the factors affecting early admission to the hospital.Results: The mean age of 115 patients was 68.7±13.5 (27-90), 47 were women (40.9 %), 68 were men (59.1 %). The median time from the beginning of stroke symptoms to arrival to the hospital was 70 minutes (15-4340). 82 patients (71.3 %) arrived to the hospital within 3 hours while the number of patients arrived to the third step health center where the thrombolytic therapy is available was 55 (47.8 %). The factors affecting the arrival to the hospital within three hours after the onset of stroke symptoms were advanced age, having atrial fibrillation and coronary artery disease, sudden onset of stroke, sensation of panic or fear at the time of stroke, impairment of consciousness or motor symptoms, high NIHSS score, short duration of the time to seeking help, call the 112, being treated in the first referenced hospital and the perception of initial sypmtoms by the patients or their relatives as stroke. On multivariate analysis, having atrial fibrillation (OR,4.03; 95% CI, 1.04-15.6) and high NIHSS score (OR,1.1;95% CI, 1.2-1.28), considering the initial symptoms as the stroke (OR,3.3; 95% CI, 1.2-9.3) were detected to be the independent factors that affecting early arrival to the hospital.Conclusions: The factors that influence early arrival of the acute ischemic stroke patients were not only the clinical characteristics of the patients, but also the recognition of stroke by patients or their relatives and emotional and behavioral responses were found to be important. Therefore there is a need for public awareness about symptoms of stroke and emergency medical assistance. Additionally, special call centers that may increase the chance of thrombolytic therapy for stroke patients and special stroke units in the centers that apply thrombolytic treatment will be beneficial to increase the number of patients that may benefit from thrombolytic therapy.