Çağdaş Türk resminde şamanist etkiler

Abstract

Yapılan araştırma ile Türk toplumunun eski inanç sistemi olan Şamanizm'e ait unsurları, İslam dinine rağmen unutamadığı ve bu unsurların bir kısmını geleneğe dönüştürerek bir kısmını da sanat eserlerinin tezyininde kullanarak günümüze kadar getirdiği görülmüştür.Her alanda, hızla küreselleşen günümüz dünyasında ise, millet olarak ayakta kalabilmenin en başta gelen gereklerinden birisinin de kültürel değerlere sahip çıkmak olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle, Türk kültürünün özünü oluşturan Şamanizm'e ait motiflerin, görsel bir belge niteliği taşıyan Türk resmindeki yansımalarının tespit edilerek bir kaynakta toplanması amaçlanmıştır. Böylece, hem Türk kültürüne ait değerlerin tescillenerek korunması hem de bu kaynaklara ulaşacağı düşünülen sanat eğitimcileri aracılığıyla Türk toplumuna kültür aktarımının sağlanacağı düşünülmüştür.Bu amaçla yapılan araştırmada, 1909-2009 yılları arası Anadolu Türk resim sanatı içerisinde eser veren sanatçılar arasından seçilen; Bedri Rahmi Eyüboğlu, Neşet Günal, Adnan Çoker, Gencay Kasapçı, Süleyman Saim Tekcan, Can Göknil, Hüsamettin Koçan, Hasan Pekmezci, Şükran Pekmezci, Rauf Tuncer, Ahmet Yeşil ve Hasan Kıran'ın eser örnekleri incelenmiştir. İnceleme sonucunda; Hayat Ağacı/Adak Ağacı, Şaman, At, Güneş, Dağ, Merdiven ve Nazar Boncuğu gibi, Şamanist inançtan kaynaklanan birçok imgenin gerek biçim gerekse içerik yönünden sanatçıların çalışmalarında kullanıldığı tespit edilmiştir.Genel tarama modelinin esas alındığı araştırmada, nitel araştırma yöntem ve teknikleri kullanılmıştır. Nitel verileri elde edebilmek için araştırma sürecinde ?doküman incelemesi ve görüşme? yöntemi kullanılmıştır. Görüşmelerde veri toplama aracı olarak, ?Sanatçı Görüşme Formu? ile video kamera ve fotoğraf makinesi kullanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Şamanizm, Sanat, Türk Resmi.

The present study observes that Turkish people, in spite of the acceptance of Islamic religion, have not forgotten the elements of their old creed Shamanism, and have preserved them so far either by transforming some of them into their customs or using some others as embellishments in their works of art.It has already been obvious that nations can keep on existing as a unity against the rapid globalisation of the world only by preserving their cultural heritage. For this reason, our aim has been to gather together the reflections of the motifs of shamanism on Turkish painting, which can be considered as visual documents of Turkish art and culture. It has been thought that, by the realisation of this aim, certain values of the Anatolian Turkish culture will be recorded and better preserved in a source, and it will then be used by teachers working in educational institutions of art to hand them down to future generations.Under the light of this aim and consideration, the works of Bedri Rahmi Eyüboğlu, Neşet Günal, Adnan Çoker, Gencay Kasapçı, Süleyman Saim Tekcan, Can Göknil, Hüsamettin Koçan, Hasan Pekmezci, Şükran Pekmezci, Rauf Tuncer, Ahmet Yeşil ve Hasan Kıran are randomly chosen to be studied as the specimens of the Anatolian Turkish Painting accomplished between the years 1909?2009. The study has shown that many images like Tree of Life (Hayat Ağacı) /Wish Tree (AdakAğacı), Shaman, Horse, Sun, Mountain, Ladder and Evil Eye Bead or Stone (Nazar Boncuğu) that can be traced back to the shamanist creed have been used in the works of above mentioned artists either in form or in content.Based on general scanning model, qualitative research method and techniques have been applied in the study. Obtaining qualitative data has been accomplished by ?Material study and interview?. During the interviews ?Interview Form?, camera and video camera have been used for data acquisition.Key Words: Shamanism, Art, Turkish Painting.