Psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan lityumun metabolik etkilerinin ve antioksidan özelliklerinin araştırılması

Abstract

7. ÖZET Bipolar duyguların bozuklukları görülme sıklığı yüksek olan, uzun süreli tedavi gerektiren ve nüksedebilen (tekrarlayabilen) hastalık grubudur. Lityum bu hastalıklarda en fazla kullanılan ilaçtır ve tedavisi yıllar hatta ömür boyu devam edebilir. Lityumun manik veya depresif dönemleri tedavi edici, dönemlerin arasını uzatıcı ve yeni dönemlerin oluşmasını engelleyici etkisinin yanmda tiroid hormonları ve lipid metabolizması başta olmak üzere karbohidrat metabolizmasına, elektrolit dengesine, eser elementler üzerine dolayısıyla membran potansiyeli ve transportuna, enzim aktivitelerine, oksidan-antioksidan denge üzerine farklı ve ciddi yan etkilerinin olduğu ifade edilmektedir. Bu çalışmada lityumun çeşitli etkilerini incelemek amacıyla Bipolar duygulanım bozukluğu tanısı ile takip edilen 15 hastadan tedavi öncesi, mizacın stabilize olduğu dönem ve takip dönemlerinde kan örnekleri alınarak lityum, rutin kan biyokimyası, tiroid hormonları, elektrolitler ve eser elementler, kan sayım parametreleri ve oksidan-antioksidan denge parametreleri analiz edildi. Eritrosit Na- K-ATPaz aktivitesi Bomboş, protein tayini Lowry, eritrosit ve plazma MDA tayini Yagi, eritrosit katalaz aktivitesi Aebi, eritrosit GR aktivitesi Goldberg, GSH-Px aktivitesi Beutler, eritrosit SOD NBT (nitrobluetetrazolium) metoduna göre ölçüldü. Rutin biyokimyasal parametreler Roche Modular Analytics ve Dade Behring BN-II ve kan sayımı ise Beckman-Coulter Gen-S otoanalizörlerinde tayin edildi. Çinko, nitrit ve nitrat miktarları ve total antioksidan kapasite ölçümleri spektrofotometrik olarak yapıldı. Lityumun etkilerini değerlendirmek ve yorumlamak amacıyla 3. evredeki değerler esas alınarak gruplar birbiriyle kıyaslandı. Buna göre; üçüncü evredeki TSH (pO.001), total kolesterol (pO.001), trigliserid (p<0.05), LDL-104 kolesterol (p<0.05), Apo B (P<0.001), Lp(a) (p<0.05), magnezyum (p<0.01), total demir bağlama kapasitesi (pO.001), B12 (pO.001), çinko (p<0.001), % lenfosit (pO.001), % monosit (p<0.01), total antioksidan kapasite (p<0.001) ve nitrat seviyeleri (p<0.001) başlangıç ve mizacın stabilize olduğu dönemdeki değerlerine göre anlamlı olarak yüksek bulundu. Aksine T4 (p<0.005), glukoz (p<0.05), ALT (p<0.05), demir (p<0.05), eritrosit Na-K-ATPaz (pO.001), % nötrofıl (p<0.01), eritrosit MDA (pO.001), plazma MDA (pO.001), eritrosit GSH-Px (p<0.05), eritrosit GR (pO.001), eritrosit SOD (p<0.01) ve eritrosit katalaz (p<0.01) seviyeleri ise başlangıç ve 2. dönemdeki seviyelerinden anlamlı olarak düşük bulundu. Bu sonuçlara göre uzun süreli lityum kullanımı ile tiroid fonksiyonlarının baskılandığı ve hiperlipidemik bir tablonun ortaya çıktığı görülmektedir. Magnezyum, çinko ve B12 seviyelerindeki artış ile beraber demir seviyelerinin ve glukoz düzeylerindeki düşmeye bağlı olabildiğini düşündüğümüz oksidan- antioksidan dengenin antioksidanlar lehine değiştiği ve bunun da lityumun mizacı stabilize edici ve nöbetleri engelleyici etkisinde önemli olduğu kanaatine varıldı.

8. SUMMARY Investigation Of Metabolic Effects And Antioxidant Properties Of Lithium Used For Treatment Of Phychiatric Patients Bipolar feeling disorders are the group of recurrent disorders, seen in high frequency and need long time treatment. Lithium is the most used drug in those diseases and treatment may continue year by year, even during all the life. In addition to the effects on treating of manic and depressive periods, on extension of the time between periods and on blocking the formation of new periods. Lithium have various and serious side effects on thyroid hormones, lipid metabolism, balance of electrolytes, trace elements and therefore membrane potantia! and transport, enzyme activities and oxidant-antioxidant balance. In the present study, to investigate various effects of lithium, blood samples of 15 patients with bipolar feeling disorders in periods of pretreatment, stable of mood and follow-up were drawn, the levels of routine blood biochemical parameters, lithium, thyroid hormones, trace elements, blood count parameters and oxidant-antioxidant parameters were determined. Methods used include Bomboş method for erytrocyte Na-K-ATPase activity, Lowry method for protein, Yagi method for erytrocyte and plasma MDA, Aebi method for erytrocyte catalase activity, Beutler method for erytrocyte GSH-Px activity, Goldberg method for erytrocyte GR activity, NBT (nitroblue tetrazolium) method for erytrocyte SOD. Routine biochemical parameters and blood counts were determined by autoanalyzers (Roche Modular Analyzers, Dade Behring BN-II and Beckman- Coulter Gen-S). Zinc, nitrite and nitrate concentrations and total antioxidant capacity were analysed by spectrofotometric methods. To determine and interpret the effects of lithium, periods were compared with respect to follow-up period. In the follow-up period, TSH (pO.OOl), total cholesterol (pO.OOl), tryglycerides106 (p<0.005), LDL cholesterol (p<0.005), Apo B (pO.001), Lp(a) (0.05), magnesium (pO.01), total iron binding capacity (pO.OO), B12 (p<0.001), zinc (pO.001), % lymphocyte (p<0.001) and nitrate levels (pO.001) were found signifiantly higher than the other periods. But T4 (p<0.005), glucose (p<0.05), ALT (p<0.05), iron (p<0.05), erythrocyte Na+-K+-ATPaz (p<0.001), % neutrophil (0.01), erythrocyte MDA (p<0.001), plasma MDA (p<0.001), erythrocyte GSH-PX (p<0.05), erythrocyte GR (pO.001), erythrocyte SOD (p<0.01) and erythrocyte catalase (p<0.01) levels were found significantly lower. According to the results, it was observed that long term treatment with lithium, supressed thyroid function and caused to hyperlipidemia. It was concluded that oxidant- antioxidant balance tended to favour of antioxidants because of decreased iron and glucose levels with increased magnesium, zinc and B12 levels and in turn lithium may be important in stabilizing mood and blocking periods.