Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri (Üsküdar ilçesi örneği)

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmen görüşlerine göre İstanbul ili Üsküdar ilçesinde bulunan ilköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeylerini belirlemek ve araştırmaya katılan öğretmenlere ilişkin bazı değişkenlere (cinsiyet, eğitim durumu, görev yaptıkları okuldaki çalışma süreleri, mesleki kıdem) göre okulların etkililiklerinin farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmektir.Bu araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini; 2008-2009 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Üsküdar ilçesinde 64 resmi ilköğretim okulunda görev yapan 2212 öğretmen, örneklemi ise 472 öğretmen oluşturmaktadır.Araştırma verileri, Mehmet Şişman (1996) tarafından geliştirilen ?Etkili Okul Ölçeği? ile toplanmıştır. Kullanılan ölçek beşli likert tipinde ve 56 maddeden oluşmaktadır. Ayrıca ölçek; ?okul yöneticisi?, ?öğretmen?, ?öğrenci?, ?okul programı ve eğitim-öğretim süreci?, ?okul kültürü ve ortamı? ile ?okul çevresi ve veli? olmak üzere altı alt boyuttan meydana gelmektedir.Elde edilen veriler SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde ?frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, ANOVA ve ANOVA sonucunda anlamlı farklar için Tukey HSD çoklu karşılaştırma testi? kullanılmıştır. Veriler p<0.05 anlamlılık düzeyinde test edilmiştir.Araştırmada elde edilen bulgular şunlardır:1.Öğretmenlerin görüşlerine göre, Üsküdar ilçesindeki ilköğretim okullarında etkili okul boyutları yönünden en etkili boyut ?okul yöneticisi? boyutu olup, en az etkili boyut ise ?öğrenciler? boyutudur.2.Etkili okulun ?okul yöneticisi?, ?öğretmen?, ?öğrenci?, ?okul kültürü ve ortamı? ile ?okul çevresi ve veli? alt boyutlarında erkek öğretmenlerin algıları kadın öğretmenlerden daha yüksektir. ?Okul programı ve eğitim-öğretim süreci? boyutunda cinsiyet değişkenine göre farklılık bulunmamıştır.3.Etkili okulun ?okul yöneticisi?, ?öğrenci? ile ?okul kültürü ve ortamı? alt boyutlarında önlisans mezunu olan öğretmenlerin algıları lisans mezunu olan öğretmenlere göre daha yüksektir. ?Okul çevresi ve veli? boyutunda ise önlisans mezunu olan öğretmenlerin algıları lisans ve yüksek lisans mezunu olan öğretmenlere göre daha yüksektir.4.Öğretmenlerin görev yaptıkları okuldaki çalışma sürelerine göre etkili okulun ?okul kültürü ve ortamı? boyunda farklılık bulunmuştur. Çalıştıkları kurumda 11 yıl ve üstü görev yapan öğretmenlerin algıları 0-2, 3-5 ve 6-8 yıl görev yapanlara göre daha yüksektir.5.Etkili okulun tüm boyutlarında öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre farklılıklar bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Etkililik, etkili okul, ilköğretim okulu.

This research aims to determine to what degree the primary schools located in the Üsküdar district of İstanbul have the characteristics of being ?effective schools?, depending on the views of the teachers surveyed and to find out if the ?effectiveness? of schools differs by some variables such as gender, education level, working hours, and job seniority.In this research, survey method is used. The whole reasearch is based on the data collected from teachers working in 64 different primary schools in Üsküdar, İstanbul in the education year of 2008-2009, and the paradigm includes 472 teachers.Research data are collected using ?Effective School Scale? which is developed by Mehmet Şişman (1996). The scale which is used is a quinary Likert type and consists of 56 sections. Also, the scale contains six subtitles which are ?school administrator?, ?teacher?, ?student?, ?school programmes and education process?, ?school culture and environment?, ?school environment and parents?.The data obtained are analyzed using SPSS program. When analyzing the data, for the significant differences occured in the results of frequency, pertentage mean, arithmetic average, standard deviation, ANOVA and ANOVA, Tukey HSD multiple comparison test is used. Accumulated data are tested p <0.05 significance level.The findings gained from the survey are:1.According to the opinions of teachers surveyed, the most effective factor, in terms of the ?effective school? factors, in the primary schools in Üsküdar district of İstanbul is ?school administrator? and the least effective one is ?students?.2.In some subtitles of ?effective school? such as ?school administrator?, ?teacher?, ?student?, ?school culture and environment? and ?school environment and parents?, the perceptions of male teachers are found higher than female teachers. Morover, there is not any differences found related to gender variable in the ?school programs and educational process? subtitle.3.In the ?school administrator?, ?student? and ?school culture and environment? subtitles of ?effective school?, the perceptions of teachers with an associate degree are higher than those with a bachelor?s degree. In the ?school environment and parents? subtitle, the perceptions of teachers with an associate degree are higher than teachers with a bachelor?s and Master?s degree.4.Furthermore, some differences are found in the subtitle ?school culture and environment?, related to the lenght of time they have been at work. The perceptions of the teachers working for 11 or more years are higher than those who have been working 0-2, 3-5, 6-8 years.5.There are found some differences related to ?job seniority? in all the subtitles of ?effective school?.Keywords: Effectiveness, Effective school, Primary school.