Satranç eğitiminin, problem çözme yaklaşımları, karar verme ve düşünme stillerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada satranç öğrenme ile problem çözme, karar verme ve düşünme stilleri arasındaki ilişki, ön test-son test kontrol gruplu deneysel araştırma modeli kullanılarak incelenmiştir.Araştırma grubu, 2009-2010 eğitim öğretim yılı güz yarıyılında Konya ilinde öğrenim gören ve araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden toplam 22 lise öğrencisinden oluşmuştur. Bu öğrencilerden, okulun satranç kulübünde olan 11 öğrenci deney grubunu; satranç eğitimi almayan diğer 11 öğrenci ise kontrol grubunu oluşturmuştur.Araştırma grubunu oluşturan öğrencilere 21.10.2009 tarihinde ?Problem Çözme Envanteri?, ?Karar Verme Stilleri Ölçeği? ve ?Rasyonel-Yaşantısal Düşünme Stilleri Ölçeği? ön-test uygulamaları yapılmıştır. Daha sonra, 18 hafta süreyle haftada bir gün iki ders saati boyunca deney grubunda yer alan katılımcılara birinci kademe yardımcı satranç antrenörü tarafından satranç eğitimi verilmiş ve bu eğitimin sonunda deney ve kontrol gruplarına son-test uygulamaları yapılmıştır.Elde edilen verilerin analizinde SPSS 11.5 istatistik paket programı kullanılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının ölçeklerden aldıkları puanlar arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için Mann-Whitney U Testi kullanılmıştır. Katılımcıların ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için ise Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi'nden yararlanılmıştır.Verilerin analizi sonucunda, verilen satranç eğitimi sonrasında deney grubunda yer alan öğrencilerin problem çözme becerilerinin arttığı; aceleci, kaçıngan ve özellikle kendine güvenli ve planlı problem çözme yaklaşımlarını kullanma düzeylerinin yükseldiği; düşünen ve değerlendirici yaklaşımları tercih etme düzeylerinin hemen hemen aynı seviyede kaldığı görülmüştür. Ayrıca öğrencilerin rasyonel ve sezgisel karar verme stillerini tercih etme düzeyleri artmış; bağımlı ve kendiliğinden-anlık stilleri kullanma düzeyleri azalmış; kaçıngan karar verme düzeyleri aynı seviyede kalmıştır. Bilişsel düşünme stilini tercih etme düzeyleri yükselirken, sezgisel inanç puanları azalmıştır. Bununla beraber, bütün bu değişimler p<0.05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır.Dolayısıyla araştırma sonucunda, deney ve kontrol gruplarının ölçeklerden aldıkları puanlar ve ortalamaları arasında; ayrıca katılımcıların ön-test ve son-test puanları arasında çok az ama anlamsız (p>0.05) bir fark bulunmuştur. Başka bir ifadeyle, satranç öğrenme ile problem çözme, karar verme ve düşünme stilleri arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı bulunmuştur. Bu sonucun, satranç eğitimi süresinin çok kısa olması, katılımcıların sadece erkeklerden oluşması ve satrançla profesyonel olarak değil bir hobi olarak ilgilenmeleri, ayrıca araştırma grubunun az sayıda öğrenciden oluşması gibi sınırlılıklardan kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Satranç, problem çözme stilleri/yaklaşımları, karar verme stilleri, rasyonel-yaşantısal düşünme stilleri.

This study investigated the relationship between learning how to play chess and problem solving, decision making, thinking skills. A pretest-posttest control group design was used.A total of 22 high school students were included in this study. The experimental group included 11 students of the school chess club. The control group included 11 students who did not receive chess instruction.The students were given the pretests (Problem Solving Inventory, Decision-Making Style Inventory and Rational-Experiential Inventory) on 21.10.2009. Then the experimental group received chess instruction for two hours a week for 18 weeks and at the end of this instruction, the students were given the posttests.In the final analysis, the scores of the experimental and control groups were compared using Mann-Whitney U Test. The pretest and posttest scores were compared using Wilcoxon Signed Ranks Test.The results of these tests showed that among students who received chess training, there were increases in problem solving skills, impulsive, avoidant and especially in reflective and monitoring problem solving styles preference. Rational and intuitive decision-making scores increased but dependent and spontaneous decision-making scores decreased in the students who received chess training. While their rational thinking scores increased, their experiential thinking scores decreased. However, these differences were not significant when p<.05. Thus no significant relationship was found between learning how to play chess and problem solving, decision making and thinking styles. Insufficient time for chess instruction and insufficient sample size could have been the cause of these insignificant results. Other limitations of the study were that the participants in the study were all male and the experimental group students were interested in chess as a hobby.Key words: Chess, Problem Solving Styles, Decision-Making Styles, Rational-Experiential Thinking Styles.