Trabzon il merkezinde birinci basamakta çalışan sağlık personelinin hasta hakları, hasta güvenliği ve kendi hakları hakkındaki bilgi ve tutumları

Abstract

Sağlık hizmetinin kaliteli ve etkin sunumunun sağlanmasında çok önemli bir yere sahip olan hasta hakları ve hasta güvenliği esasında sağlık çalışanlarının hakları ile örtüşen ve birbirlerini tamamlayan kavramlardır. Trabzon'da ilk defa yapılan bu çalışma ile Trabzon İl Merkezine bağlı 26 Sağlık Ocağında görev yapan tüm sağlık personelinin, Hasta Hakları, Hasta Güvenliği ve Sağlık Çalışanı Hakları konusunda bilgi ve tutumları ölçülmüştür.Tanımlayıcı tipteki bu çalışma 1 Mart 2008- 31 Mayıs 2008 tarihleri arasında 3 aylık bir süreyle Trabzon İli Merkezinde Birinci Basamakta çalışan 245 sağlık personeli ile yüz yüze anket yöntemi ile yapılmıştır. Katılımcıların %61.6'sı kadın, %38.4'ü ise erkek olup, kadınların yaş ortalamaları 33.8±5.5; erkeklerin yaş ortalamaları 39.7±6.3; genel olarak yaş ortalaması 36.1±6.5 dir. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların %68.2'sinin yasal mevzuatı (yönetmelik-yönerge) bildiği ve yalnızca %13.9'u hasta hakları ile ilgili olarak eğitim aldığı tespit edilmiştir. Bu da sağlık çalışanlarının büyük bir bölümünün konu ile ilgili olarak eğitim almadığını ve ilgili yasal mevzuatın yeterince bilinmediğini göstermiştir.Sağlık personelinin cinsiyete göre hasta hakları bilgi puanları incelendiğinde kadınların bilgi puan ortalaması 10.4±2.3 erkeklerin bilgi puan ortalaması 9.2±2.7 olup aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunduğu görülmüştür. Benzer şekilde meslek grupları ile yaş gruplarının hasta hakları bilgi puan ortalamaları arasında da anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıştır. Meslek grupları karşılaştırıldığında, sağlık memuru, çevre sağlığı teknisyeni, laborant, tıbbi sekreter ve hizmetlilerin puan ortalamalarının düşük olması nedeniyle bu gruplar arasında bir farklılık tespit edilmiştir. Bununla birlikte, görev yılı ile ilişkili olarak bir farklılık bulunmamıştır. Hasta güvenliği ile ilgili olarak sağlık çalışanlarının tutum puanları incelendiğinde kadınların puan ortalaması 10.8±1.8. erkeklerin puan ortalaması 9.2±2.7 olup aralarında hasta hakları ile ilgili bölümde olduğu gibi anlamlı bir farklılık mevcuttur. Hasta güvenliği bölümünde de hasta haklarındakine benzer şekilde meslek ve yaş grupları arasında anlamlı bir farklılık gözlenmiştir. Bu bölümde grupların görev süreleri açısından da bir farklılık tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan personelin cinsiyet ve görev süresi yönünden kendi hakları ile ilgili tutum puanları incelendiğinde diğerlerinden farklı olarak aralarında anlamlı bir farklılık tespit edilememesine karşın, meslek ve yaş grubu açısından farklılık olduğu saptanmıştır.Sonuç olarak birinci basamakta sağlık personelinin hasta hakları, hasta güvenliği ve kendi hakları konusunda yeterli derecede bilgi sahibi olmadığı tespit edilmiştir. Personelin %60'nın bu konularda bilgi sahibi olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu oranın artması için eğitim programlarının düzenlenmesi büyük önem taşımaktadır.

Patient rights and patient safety which have great importance in providing the health care effectively are concepts that overlap health employee rights and complement each other. By this first study performed in Trabzon, the knowledge and the attitudes of health staff working in 26 health clinics in Trabzon city center about patient rights, patient safety and employee rights have been measured.This descriptive study has been performed by collaboration with 245 health employee work in a first order clinic in Trabzon by using the face to face questionnaire technique, for 3 months period between March-May 2008. 61.6% of he participants are woman and 38.4% of them are man, general average of participants age is 36.1±6.5, 33.8±5.5 for woman and 39.7±6.3 for man. According to the results of the survey, 68.2% of the participants have the knowledge about the legal principles and just 13.9 % of them have been educated about the patient rights. This shows that the great part of the health employees have not been educated and have not known the related legal principles.When investigated the information points about the patient rights of the health stuff depending on the participant gender, the points are 10.4±2.3 and 9.2±2.7 for women and men, respectively and then a meaningful difference statistically has been observed. Similarly, meaningful differences have also been detected between the average patient rights points of the age and the professional groups. When compared the professional groups, the differences have been found because of the low average point taken by some groups including medical secretary, medical officer, environmental health operator, laboratory assistant and worker. However, it has been observed no differences for year of stuff service. When analyzed the attitude points on patient safety of the health employees the average points have been found to be 10.8±1.8. for women and 9.2±2.7 for men and there is a meaningful differences as found in the section related by patient rights. In the section of the patient safety, similarly to patient rights, meaningful differences have been observed between the age and professional groups. It has been also determined a difference for the duration of the service in this section.Although it has not been observed meaningful differences in perspective of the gender and service duration, there is a difference in perspective of the profession and age groups from the results of the attitude points of the participants.Consequently, it has been found that health stuff have no sufficient information about patient rights, patient safety and their own rights. If this information that 60% of the all stuff have knowledge about these items taken into account, the organizing the education programs have a great significance in order to increase this ratio.